Phát biểu tại Hội nghị tham vấn huy động nguồn lực đầu tư chương trình cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo giai đoạn 2021-2025 ngày 18/12 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An cho biết, điện khí hóa nông thôn Việt Nam đã diễn ra một loạt các thay đổi cơ bản trong ngành điện, tỷ lệ hộ sử dụng điện tăng theo các mốc thời gian, từng bước, từ việc được sử dụng điện với giá hợp lý đến giá điện thống nhất theo quy định của Chính phủ và chất lượng dịch vụ ngày càng cao.
Kể từ sau khi thống nhất đất nước (1975) việc đầu tư phát triển điện nông thôn chủ yếu là tập trung cấp điện cho các trạm bơm phục vụ tưới tiêu và cơ khí nhỏ phục vụ chương trình hợp tác hóa nông nghiệp với tỷ lệ các hộ gia đình có điện khoảng 2,5% tương đương 200.000 hộ dân, đến nay đã đạt 100% xã có điện, 99,26% hộ dân, với khoảng 15 triệu hộ dân nông thôn trong cả nước sử dụng điện, cơ bản đạt yêu cầu kỹ thuật.
Với chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước Việt Nam cùng với phương châm “Nhà nước và nhân dân, Trung ương và Địa phương cùng làm” đã huy động được nguồn lực vô cùng to lớn của cả xã hội để tập trung đầu tư cho sự nghiệp điện khí hóa nông thôn, ngay cả khi kinh tế đất nước còn nghèo và lạc hậu.
Đặc biệt sự quan tâm, hỗ trợ mạnh mẽ của các tổ chức quốc tế và tổ chức tín dụng quốc tế, giai đoạn 1998-2013 đã huy động tổng vốn cả nước đã đầu tư cho phát triển lưới điện nông thôn khoảng 48.291 tỷ đồng, trong đó phải kể đến vai trò to lớn của Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Ngân hàng Tái thiết Đức (KFW),v.v.
Giai đoạn 2016-2020 Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình mục tiêu cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo, theo đó nguồn lực đầu tư lớn khoảng 30.116 tỷ đồng để thực hiện mục tiêu hầu hết số hộ dân được sử dụng điện.
Cụ thể, đặt mục tiêu cấp điện 17 xã chưa có điện (đạt 100% số xã có điện trên phạm vi cả nước), khoảng 1.055.000 hộ dân trên địa bàn 9.890 thôn, bản được cấp điện. Trong đó, việc cấp điện từ nguồn năng lượng tái tạo ngoài lưới điện quốc gia khoảng 21.000 hộ. Đồng thời bổ sung cấp điện cho 2 huyện đảo và 3 xã đảo.
Tuy nhiên, do ngân sách nhà nước còn thiếu, các nguồn tín dụng ưu đãi hạn chế, đến nay tổng vốn được giao cho giai đoạn 2016-2020 là 4.743 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 18,5%.
Chỉ tiêu số hộ dân được cấp điện đạt thấp 19% tương đương 204.737 hộ dân nông thôn; số xã được cấp điện hoàn thành 100%; cấp điện trạm bơm: 89/2.727 trạm đạt 3,26 %; cấp điện cho 3/3 các đảo (Đảo Bạch Long Vỹ; đảo Nhơn Châu; đảo Trần) có điện.
Trong thời gian tới với khối lượng, nhu cầu đầu tư cấp điện vùng sâu, vùng xa là rất lớn, cần tiếp tục huy động nguồn lực khoảng 21.143 tỷ đồng để thực hiện cấp điện an toàn, ổn định cho khoảng 871.263 hộ dân của 6.811 thôn bản trên địa bàn 2.197 xã, cấp điện cho 2.638 trạm bơm quy mô vừa và nhỏ khu vực đồng bằng sông Cửu Long kết hợp cấp điện cho nhân dân.
Đồng thời, cấp điện lưới quốc gia hoặc các nguồn năng lượng tái tạo cho các đảo còn lại như: đảo Cồn Cỏ tỉnh Quảng Trị, Thổ Chu, An Sơn và Nam Du tỉnh Kiên Giang; các thôn đảo Ninh Tân, Ninh Đảo, Điệp Sơn, Bích Đầm của tỉnh Khánh Hòa và đang trình Thủ tướng Chính phủ xem xét phương án cấp điện Côn Đảo...
"Với mục tiêu này, rất cần có sự tham gia của các tổ chức tín dụng, tài chính quốc tế cùng với những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam để đưa Việt Nam trở thành một trong những nước đi đầu trên thế giới trong công tác đầu tư điện nông thôn", Thứ trưởng Đặng Hoàng An nhấn mạnh.
Bộ Công Thương đã làm việc với WB và ADB để đưa ra 2 khoản tín dụng rất quan trọng. Đó là, khoản tín dụng của WB khoảng 360 triệu USD (Bộ đã trình Bộ Kế hoạch và Đầu tư vào ngày 31/12/2019) và khoản tín dụng của ADB khoảng 400 triệu USD (cũng đã trình Bộ Kế hoạch và Đầu tư từ 31/12/2019).
Bộ Công Thương cũng đang thiết kế tiếp một khoản vay của Chương trình phát triển chuyển đổi năng lượng bền vững với EU là 141 triệu USD, dự kiến dành riêng cho chương trình phát triển điện nông thôn miền núi, hải đảo là 71 triệu USD.
Khẳng định Việt Nam đã trở thành hình mẫu toàn cầu về chương trình điện khí hóa, ông Rahul Kitchlu - Trưởng nhóm Ngành Năng lượng của WB tại Việt Nam cho hay đây cũng là một trong những ưu tiên của WB dành cho Việt Nam.
"WB hoan nghênh sáng kiến của Bộ Công Thương, Chính phủ Việt Nam trong việc huy động các nguồn lực để thực hiện chương trình này", ông Rahul Kitchlu cho biết.
Đại diện WB cũng đề xuất 3 nội dung quan trọng để thực hiện các chương trình của Việt Nam.
Trong đó, cơ chế điều phối và phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành và các đơn vị liên quan là rất quan trọng nhằm đảm bảo triển khai thành công Chương trình Điện khí hóa nông thôn giai đoạn tới.
Tiếp đến là việc đổi mới và sáng tạo, cụ thể là các giải pháp kỹ thuật, như giải pháp không nối lưới để cấp điện nông thôn… và cuối cùng là việc sử dụng điện năng cho sản xuất. Đây là một phần rất quan trọng trong việc cung cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo bởi điện năng không chỉ sử dụng cho thắp sáng nữa mà là cho sản xuất, cũng là phần rất quan trọng để thúc đẩy kinh tế số, nâng cao năng suất và đảm bảo phát triển thương mại cũng như kinh tế.
