TÓM TẮT:
Bitcoi là một loại tiền kỹ thuật số phân cấp, được phát hành bởi Satoshi Nakamoto dưới dạng phần mềm mã nguồn mở từ năm 2009. Bitcoin có thể được trao đổi trực tiếp bằng thiết bị kết nối internet mà không cần thông qua một tổ chức trung gian nào. Bitcoin là loại tiền mã hóa điển hình nhất ra đời đầu tiên và được sử dụng rộng rãi trong thương mại điện tử. Các doanh nghiệp, cá nhân có xu hướng muốn thanh toán bằng Bitcoin để giảm thiểu chi phí, tiết kiệm thời gian, tránh hiện tượng gian lận, đảo ngược giao dịch và không muốn có bên thứ ba tham gia vào hoạt động thanh toán của mình. Hiện tại, một số quốc gia lớn như Mỹ, Nhật Bản, các quốc gia thuộc EU, Hàn Quốc… đang chấp nhận Bitcoin như một thứ hàng hóa thông thường vừa mang tính thanh khoản cao, lại vừa là hàng hóa đặc biệt được chấp nhận trong các hoạt động giao dịch thông thường. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi và lợi ích mà Bitcoin mang lại cũng tiềm ẩn những vấn đề về rửa tiền, khó khăn với những cá nhân hay doanh nghiệp chưa thực sự nắm bắt được xu hướng đầu tư mới…
Từ khóa: Bitcoin, đồng tiền điện tử, phương tiện thanh toán.
1. Bitcoin là gì?
Bitcoin là một loại tiền tệ kỹ thuật số phân cấp được phát hành bởi Satoshi Nakamoto dưới dạng mã nguồn mở. Bitcoin lần đầu được nhắc đến vào ngày 31/10/2008 trong một bài đăng về giao thức thanh toán ngang hàng của nhân vật ẩn danh Satoshhi Nakamoto. Nó bắt đầu được sử dụng từ ngày 3/1/2009 với khối Bitcoin khởi thủy được ra đời (genesis block). Giao dịch Bitcoin đầu tiên được thực hiện giữa Satoshi Nakamoto và nhà mật mã học Hal Finney vào ngày 12/1/2009. Ngày 5/10/2009, lần đầu tiên giá trị của Bitcoin được ấn định trên sàn giao dịch, khởi điểm ở mức 1 đô la Mỹ tương đương 1.309,03 bitcoin (1 BTC = 0,00076 USD).
Hình thức hoạt động của Bitcoin khác hẳn so với các loại tiền tệ thông thường, không có bất cứ một ngân hàng trung ương nào quản lý nó và hệ thống hoạt động dựa trên một giao thức mạng ngang hàng (per to per). Bitcoin được cấp tới các máy tính “đào” Bitcoin để trả công cho việc xác minh giao dịch Bitcoin và ghi lại vào một cuốn sổ cái được phân tán trong mạng ngang hàng - blockchain. Để ngăn chặn việc bị lạm phát, người phát minh ra đồng tiền này đã ấn định tổng mức phát hành chỉ là 21 triệu bitcoin vào năm 2140 và tốc độ lạm phát của nó sẽ giảm một nửa sau mỗi chu kỳ 4 năm.
2. Thuận lợi của việc sử dụng Bitcoin
Bitcoin là đồng tiền điện tử giống với một số đồng tiền điện tử khác (altcoin) - loại tiền có thể gửi trực tiếp cho bất cứ ai qua internet mà không qua yếu tố trung gian nào. Đây được coi là khởi thủy nguyên do mà các đồng tiền điện tử được phát hành, chúng được phát hành với mục đích không có bên thứ ba tham gia vào các giao dịch để giảm thiểu thời gian, chi phí và tăng tính bảo mật.
Không những thế, Bitcoin có những ưu thế hơn hẳn so với các loại tiền thông thường hay tiền tín dụng:
2.1. Chi tiêu và chuyển tiền quốc tế với chi phí thấp hơn một xu
Với các khoản giao dịch quốc tế, người gửi phải mất thời gian ra ngân hàng hay các trung gian tài chính để chuyển tiền, thì với tính năng linh hoạt và thông minh của Bitcoin, người dùng chỉ cần các công cụ điện tử thông minh như máy tính hay smartphone có kích hoạt và có tài khoản Bitcoin (ví Bitcoin) đã thực hiện một giao dịch chuyển tiền quốc tế nhanh chóng trong vòng 2-10 phút (tùy thuộc vào phí mà người dùng sử dụng). Thực tế với các giao dịch thông thường thì hệ thống đã mặc định khoản phí cho mỗi giao dịch là 0,0001 BTC, tuy nhiên, người dùng hoàn toàn có thể điều chỉnh mức phí này cao hơn một chút để đẩy tốc độ giao dịch nhanh hơn và như vậy đã tiết kiệm một khoản phí giao dịch lớn nếu thông qua tổ chức thứ 3 (ví dụ: ngân hàng sẽ mất % nhất định từ 2-5% trên tổng giá trị giao dịch và tốn một khoảng thời gian nhất định nếu khác ngân hàng đặc biệt là ở các ngân hàng khác nhau trên thế giới). Không những thế, thời gian giao dịch đã rút ngắn rất nhiều so với ra ngân hàng.
2.2. Bitcoin là loại tiền tệ quốc tế: Bitcoin có thể được chi tiêu trên toàn thế giới
Mỗi quốc gia trên thế giới đều có những đồng tiền riêng trong việc chi tiêu, tuy nhiên việc sử dụng một đồng tiền chung với giao thức nhanh gọn thông qua mạng internet là một bước tiến vĩ đại trong việc sử dụng đồng tiền thanh toán chung trên thế giới. Các quốc gia, doanh nghiệp có thể giao dịch mua bán Bitcoin trên các sàn giao dịch Bitcoin uy tín như: Cex.io, Bitfinex, Coinbase, Bitstamp, Kraken, Btc - e, Cryptsy… Hiện tại, Việt Nam có một số sàn giao dịch Bitcoin được ưa thích như Remitano, VBTC.exchange… với giao diện dễ sử dụng.
Người dùng chỉ cần lập một ví Bitcoin - địa chỉ Bitcoin, mỗi địa chỉ bao gồm 1 cặp địa chỉ riêng tư (private key) và địa chỉ công khai (public key). Bất kỳ ai cũng có thể gửi Bitcoin đến một chiếc ví bằng địa chỉ công khai, còn khóa riêng tư phải được nhập khi chủ ví muốn gửi Bitcoin đi. Như vậy, nếu các doanh nghiệp hay cá nhân trên thế giới muốn mua bán Bitcoin chỉ cần có bên bán và bên mua gặp nhau là giao dịch sẽ được thiết lập và hoàn thành. Lúc này, Bitcoin sẽ trở thành phương tiện thanh toán chung trên toàn thế giới.
Thông qua việc sử dụng đồng tiền chung Bitcoin, khi muốn thực hiện một giao dịch thanh toán mua bán hàng hóa trên các quốc gia trên thế giới chỉ cần các công ty công nhận và chấp nhận đồng tiền chung này thì việc thanh toán sẽ trở nên vô cùng nhanh chóng và tiện lợi không cần đến bên thứ ba tham gia.
2.3. Bitcoin không thể bị làm giả và bảo vệ môi trường
Khác với các đồng tiền mặt hay tiền vàng, chi phí kiểm định chất lượng vàng rất cao, với các tờ tiền mặt của các quốc gia thì tốn chi phí in ấn cũng như nạn làm giả tiền hoành hành khắp nơi. Trong khi đó, Bitcoin không thể làm giả vì nó không hiện hữu dưới dạng vật chất, không những thế nó còn không mất chi phí in ấn nên rất bảo vệ môi trường và tiết kiệm chi phí.
2.4. Nguy cơ lạm phát thấp
Không giống như các đồng tiền thông thường khác trên thế giới, tiền sẽ được in phụ thuộc vào GDP của mỗi quốc gia. Với rổ hàng hóa biến động hàng ngày và sự mất giá của các đồng tiền thì đồng tiền các nước trên thế giới bị lạm phát theo thời gian. Tuy nhiên, để khắc phục những nhược điểm này của các đồng tiền trên thế giới thì Bitcoin đã được giới hạn tổng lượng phát hành là 21 triệu Bitcoin và việc phát hành nó ngày càng trở nên chậm hơn khi các mã hóa để đào Bitcoin càng ngày càng khó khăn với các lớp mã hóa dày hơn và đội đào Bitcoin nào mạnh và nhanh hơn mới có khả năng phá được mỏ Bitcoin để đào chúng. Chính vì vậy, việc giới hạn nó đã khiến cho phương tiện thanh toán này không bị mất giá theo thời gian. Và đây chính là một trong những đặc tính vượt trội của đồng tiền này.
2.5. Chi phí giao dịch cực thấp
Do hình thức thanh toán của Bitcoin hoàn toàn không có bên thứ ba tham gia nên chỉ có phí xử lý giao dịch và phí cho thợ đào Bitcoin với chi phí rất thấp như đã đề cập trên, nên nó được nhận thấy là rất hiệu quả và tiết kiệm chi phí giao dịch.
2.6. Bitcoin có những lợi thế hơn vàng
Vàng khó chia nhỏ, tuy nhiên, Bitcoin có thể dễ dàng chia nhỏ tới 8 chữ số thập phân để tiện cho các giao dịch với giá trị thấp.
Vàng không thể truyền qua internet và có rất nhiều rủi ro khi vận chuyển vàng, trong khi Bitcoin thì rất đơn giản và an toàn trong việc truyền qua internet.
Vàng không thể nhanh chóng và ngay lập tức đánh giá được giá trị của nó, trong khi đo, Bitcoin thông qua sổ cái ghi chép và các lệnh giao dịch có thể nhanh chóng tính toán được giá trị của nó tại thời điểm giao dịch.
2.7. Lợi ích đối với các khách hàng cá nhân và doanh nghiệp
Thanh toán dễ dàng hơn: Với việc thực hiện một giao dịch qua biên giới trước đây, người sử dụng cần phải có thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, visa/master… và trong quá trình sử dụng phải điền các thông tin như số thẻ, ngày hết hạn, tên chủ thẻ, các thông tin cá nhân khác… Nhưng với Bitcoin, những thông tin đó người sử dụng không phải công khai và điền những thông tin đó mà chỉ cần các khóa bảo mật là có thể thực hiện giao dịch.
Chi phí thấp hơn: Thông thường với các giao dịch quốc tế, người tiêu dùng phải mất từ 2-5% trên tổng số tiền giao dịch, nhưng với việc giao dịch Bitcoin thì dù số tiền đó ít hay nhiều chi phí cho mỗi lần giao dịch cũng chỉ là một khoản phí rất thấp và do người dùng có thể tự điều chỉnh.
Giao dịch không thể đảo ngược. Các doanh nghiệp luôn lo ngại về gian lận thẻ tín dụng và bồi hoàn nhất là các giao dịch qua biên giới khiến các doanh nghiệp trở nên khó kiểm soát. Tuy nhiên, thông qua Bitcoin thì việc gian lận và sự đảo ngược giao dịch là không xảy ra.
Với những lợi ích mà Bitcoin mang lại thì các quốc gia lớn như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, EU đang dần thừa nhận nó như một thứ hàng hóa, cổ phiếu và đánh thuế trên các giao dịch lớn. Chính vì thế mà từ đây, các công ty lớn như Expedia đã chấp nhận khách hàng mua vé máy bay, đặt phòng khách sạn…; Overstock.com; WordPress; Dell công ty máy tính khổng lồ cho phép khách hàng mua các sản phẩm bằng Bitcoin; PayPal…
2.8. Kênh đầu tư hấp dẫn
Như vậy, với việc ưa thích đồng tiền điện tử thông minh hiện đại này như một đồng tiền giao dịch, một thứ hàng hóa đầu tư, thì giá trị của Bitcoin đang lên từng ngày trong suốt 6 tháng đầu năm 2017 đã chạm ngưỡng 2.800USD/BTC. Có thể thấy với việc nắm giữ Bitcoin như một kênh đầu tư lướt sóng, dài hạn hay một công cụ để thanh toán, nếu độ ưa thích của nó càng được các quốc gia và công ty lớn yêu thích thì giá trị của nó sẽ ngày càng đẩy lên cao và dần trở thành một kênh đầu tư hấp dẫn không chỉ có giá trị mà cả lợi ích trong việc thanh toán rất hữu ích. (Bảng dữ liệu giá biến động Bitcoin từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2017 - Hình vẽ cuối bài).
2.9. Tính thanh khoản cao hơn các cổ phiếu phổ thông
Cũng giống như các kênh đầu tư khác, Bitcoin cũng có sàn giao dịch riêng, có giá trị ngay từ khi phát hành là 0,00076USD/BTC và đến tháng 6 năm 2017 thì giá trị trên mỗi Bitcoin đã giao động chạm gần ngưỡng 2.900USD/BTC. Như vậy có thể thấy giá trị của nó đang được nâng cao nhờ có sự yêu thích từ các công ty lớn giao dịch và chấp nhận nó trở thành kênh thanh toán toàn cầu.
Không những thế, nếu các cổ phiếu đang tăng điểm và có giá trị lớn nếu người sở hữu muốn quy đổi nó ra thành tiền thì cũng cần phải có người mua thì mới có khả năng chuyển đổi. Tuy nhiên, với Bitcoin tính chất như một đồng tiền thì khi nhà đầu tư cảm thấy có dấu hiệu suy giảm về giá trị của đồng tiền họ đang nắm giữ họ hoàn toàn có thể đến các trung tâm thanh toán Bitcoin để chuyển đổi Bitcoin ra thành tiền mặt - Tính thanh khoản nhanh. Hiện tại, các quốc gia trên thế giới đã có các máy rút và gửi Bitcoin, tuy nhiên tại Việt Nam hiện tại chỉ có một địa chỉ duy nhất tại TP. Hồ Chí Minh là có thể chuyển đổi từ Bitcoin trực tiếp ra tiền và ngược lại một cách dễ dàng.
3. Rủi ro của việc sử dụng Bitcoin
Do là đồng tiền điện tử được thiết lập thông qua các xử lý trên máy tính và mạng xã hội cũng như những giá trị tiềm tàng của nó, mà việc sử dụng hay đầu tư vào Bitcoin cũng ẩn chứa những rủi ro nhất định.
3.1. Chưa có nhiều người sử dụng và chưa được chấp nhận thanh toán rộng rãi
Thực tế là tại Việt Nam cũng như một số quốc gia chưa phát triển thì thói quen sử dụng tiền mặt vẫn phổ biến hơn. Nhưng cách đây 5 năm trước, việc sử dụng các loại tiền thanh toán qua thẻ chưa được dân chúng ưa thích vì khả năng tiếp cận công nghệ còn hạn chế của người dân cũng như còn khá ít nơi chấp nhận thanh toán qua thẻ. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, việc thanh toán bằng thẻ đã được người dân ưa thích hơn nhiều do an toàn, không phải mang lại một lượng tiền mặt lớn với các giao dịch phức tạp và có tính an toàn cao. Chính vì thế, với những lợi thế giao dịch qua các phương tiện điện tử, không phải nắm giữ thì trong tương lai với việc phổ cập sử dụng và chấp nhận thanh toán của nhiều công ty, doanh nghiệp, sẽ khiến đồng tiền điện tử như Bitcoin hay các loại đồng tiền điện tử khác sẽ là phương thức thanh toán hiện đại và phổ cập.
3.2. Hơi khó sử dụng
Để sử dụng Bitcoin thì phải có một ví Bitcoin, các thao tác thực hiện trên máy tính. Đặc biệt, đối với các người mù tịt về công nghệ mà không ai chỉ dẫn thì rất khó thực hiện các thao tác và có khả năng sẽ bị lừa rất cao do không bảo mật tốt ở nút bảo mật.
3.3. Tội phạm, tin tặc và rửa tiền
Với việc sử dụng Bitcoin, người sử dụng hoàn toàn ẩn danh trong giao dịch và không ai biết rõ bạn là ai trong giao dịch.
Chính vì thế, đã có những tội phạm ẩn danh hay rửa tiền có thể thông qua kẽ hở này để thực hiện giao dịch mua bán ma túy hay các mặt hàng bất hợp pháp khác với ít nguy cơ bị truy tố bởi các cơ quan có thẩm quyền. Điều này chính là mối quan ngại lớn nhất của các đồng tiền điện tử không rõ chủ sở hữu, đặc biệt chính là Bitcoin.
3.4. Dễ bị mất hay bị đánh cắp
Do là đồng tiền điện tử, với phương thức hoạt động ngang hàng của các máy tính mà không trực thuộc quyền sở hữu hay kiểm soát của bên thứ ba, nên một khi bị hack thì tài khoản Bitcoin sẽ bị mất và không thể đảo ngược. Trong khi đó, thẻ tín dụng của người sử dụng bị mất cắp hay ai đó hack vào tài khoản ngân hàng thì họ hoàn toàn có thể thu hồi tiền nếu cảnh sát hành động nhanh hoặc ngân hàng sẽ nhanh chóng đóng tài khoản để có thể phòng trừ khả năng mất tiền trong tài khoản của khách hàng.
Chính vì thế, có một phương pháp tránh rủi ro là người sử dụng cần phải cẩn trọng trong việc bảo vệ ví Bitcoin của mình qua hệ thống bảo mật, cũng như trữ lạnh ví Bitcoin khi không muốn thực hiện giao dịch (tải Bitcoin về ổ cứng và không kết nối internet).
4. Kết luận
Như vậy, với những lợi thế và rủi ro mà Bitcoin mang lại, có thể thấy đây là một phương tiện thanh toán thông minh trong tương lai. Bitcoin sẽ thúc đẩy việc sử dụng tiền điện tử thay cho tiền mặt - nơi ẩn chứa nhiều rủi ro trong lưu trữ, lạm phát, ô nhiễm môi trường… Thông qua đây, việc thanh toán qua biên giới sẽ trở nên dễ dàng, thuận tiện, nhanh chóng và tiết kiệm chi phí. Những đồng tiền điện tử sẽ thống nhất trở thành phương tiện thanh toán chung cho các nước trên thế giới, từ đó thúc đẩy việc giao thương buôn bán, thanh toán giữa các nước được thuận tiện, dễ dàng và tiết kiệm không chỉ về chi phí mà còn về thời gian. Không những vậy, nó còn là một kênh đầu tư hấp dẫn và an toàn. Tuy nhiên, một khi Bitcoin hay các đồng tiền điện tử trở thành một phương tiện thanh toán chung thì việc đưa nó về giá trị thực sẽ là điều tất yếu, nên việc đầu tư bao nhiêu và như thế nào cho phù hợp cũng cần được các nhà đầu tư cẩn trọng. Mặc dù với những thuận lợi mà đồng tiền này mang lại là vô cùng to lớn, nhưng cũng không tránh khỏi những rủi ro mà bất cứ một loại tiền nào cũng có thể mắc phải. Chính vì vậy, để có thể hạn chế rủi ro, cũng như kích thích việc sử dụng tiền điện tử thay cho tiền mặt - đặc biệt là các quốc gia kém và chưa phát triển, đòi hỏi hệ thống an toàn mạng xã hội luôn được chú trọng, người dân cần phải từng bước tiếp cận với mạng xã hội nhiều hơn, việc nhân rộng và phổ biến những lợi ích từ việc sử dụng đồng tiền này cần phải được chính phủ và các doanh nghiệp ưu tiên; một hành lang pháp lý cần phải được thiết lập cụ thể, rõ ràng để nó có thể hoạt động minh bạch và có chính sách rõ ràng.
(Bảng số liệu giá Bitcoin từ tháng 04 đến tháng 06 năm 2017)
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Satoshi Nakamoto (2009), Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System.
2. Ivan Raszl (2011), Bitcoin: Benefits and Risks.
3. University of California (2013), Bitter to better - How to make Bitcoin a better currency.Ngày nhận bài: 3/6/2017
BITCOIN - ELECTRONIC CURRENCY, FUTURE PAYMENT
MA. DAO MY HANH
MA. NGUYEN KIEU HOA
Environmental and Natural Resources Economics Faculty
- Hanoi University of Natural Resources and Environment
ABSTRACT:
Bitcoin is a decentralized digital money, released by Satoshi Nakamoto in the form of open source software since 2009. Bitcoin can be exchanged directly with an Internet connection device without the need of an organization or any intermediary. Bitcoin is the most prevalent codec that was first introduced and widely used in e-commerce. Businesses and individuals tend to use Bitcoin to minimize costs, save time, avoid fraud, reverse transactions, or they dont want third parties involved in payment activities. At present, countries like USA, Japan, EU countries, Korea, etc., are accepting Bitcoin as a normal commodity with high liquidity but at the same time as a special commodity which are accepted in normal trading activities. However, besides the advantages and benefits that Bitcoin brings, it implies the problem of money laundering. Furthermore it also creates difficulties for individuals or businesses which have not yet understood the new investment trends ...
Keywords: Bitcoin, electronic currency, payment method.
Xem tất cả ấn phẩm Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ số 07 tháng 06/2017 tại đây
