Bộ Công Thương sẽ tiếp thu, chuyển hóa thành những chính sách phù hợp để hỗ trợ doanh nghiệp

Chủ trì hội nghị là  Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh. Cùng tham dự hội nghị có đại diện Cục, vụ chức năng của Bộ Công Thương, đại diện lãnh đạo các Bộ: Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Kế hoạch và Đầu tư, Khoa học và Công nghệ, Giao thông Vận tải, lãnh đạo các Sở Công Thương, các tỉnh TP trực thuộc trung ương.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh phát biểu khai mạc hội nghị

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh bày tỏ vui mừng được gặp gỡ lãnh đạo các sở, ban ngành các địa phương, các tổ chức hiệp hội, ngành nghề, cộng đồng doanh nghiệp để trao đổi về hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) trong 6 tháng đầu năm, đồng thời phân tích làm rõ những tồn tại, những việc đã làm được và những việc chưa làm được, từ đó cùng bàn các giải pháp thúc đẩy XK trong các tháng cuối năm 2016.

Trước tình hình được dự báo sẽ có rất nhiều khó khăn, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng mong muốn được lắng nghe ý kiến, những đề xuất cụ thể của các tổ chức trên đối với những vấn đề liên quan đến chính sách, cơ chế, điều hành của Chính phủ, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành khác để xây dựng một nền Chính phủ kiến tạo, để hỗ trợ các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, cùng nhau hoàn thành các nhiệm vụ, chỉ tiêu do Quốc hội đã đề ra.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương tại hội nghị, kinh tế toàn cầu 6 tháng đầu năm 2016 phục hồi chậm và chưa vững chắc, nhiều nền kinh tế chủ chốt trên thế giới tiếp tục gặp khó khăn. Nhiều thị trường là bạn hàng lớn cả về XK và nhập khẩu (NK) của Việt Nam đang có dấu hiệu giảm hoặc chậm tăng trưởng. Đáng lưu ý là NK của khu vực Eurozone giảm 3%; Nhật Bản giảm 13,8%; tình trạng tương tự diễn ra đối với NK của Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ và một số nền kinh tế mới nổi khác.

Đi sâu vào từng nhóm hàng cụ thể cho cả năm 2016, theo số liệu dự báo của Bộ Công Thương, ngành thủy sản dự kiến năm 2016 XK đạt kim ngạch khoảng 7,12 tỷ USD, tăng 8% so với năm 2015; Ngành cà phê được dự báo khoảng 1,5 triệu tấn với tổng trị giá 2,43 tỷ USD; Cao su ước đạt 1,1 triệu tấn với kim ngạch khoảng 1,65 tỷ USD; Hồ tiêu ước đạt 145 ngàn tấn với kim ngạch 1,38 tỷ USD, tăng 8,9% về lượng và tăng 9,5% về kim ngạch; Hạt điều ước đạt 350 ngàn tấn với kim ngạch khoảng 2,6 tỷ USD, tăng 8,3% về kim ngạch về kim ngạch so với cùng kỳ, trong đó, về nhóm hàng dệt may, theo dự báo của Bộ Công Thương ngành này sẽ đạt kim ngạch XK khoảng từ 28,5 đến 29 tỷ USD, tăng nhẹ 5% so với năm 2015, do đơn hàng và nhu cầu đều giảm.

Bà Dương Phương Thảo - Phó Cục trưởng Cục XNK Bộ Công Thương báo cáo về hoạt động XNK 6 tháng đầu năm 2016 và các giải pháp thúc đẩy 6 tháng cuối năm 2016

Báo cáo về tình hình XK hàng hóa 6 tháng đầu năm 2016 và các giải pháp thúc đẩy XK các tháng cuối năm 2016 tại hội nghị, bà Dương Phương Thảo  - Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu (XNK) - Bộ Công Thương cho biết, 6 tháng đầu năm 2016, kim ngạch XK cả nước đạt 82,13 tỷ USD, tăng 5,7% so với cùng kỳ, trong đó nhóm nông, lâm, thủy sản đạt 13,63 tỷ USD, tăng 4,1%; nhóm nhiên liệu, khoáng sản đạt 1,65 tỷ USD, giảm mạnh 39,4%; nhóm công nghiệp chế biến đạt 62,59 tỷ USD, tăng 8,7%.

Phân tích cụ thể về nguyên nhân dẫn tới kết quả XK 6 tháng đầu năm tăng trưởng chưa cao đối với từng nhóm hàng, Phó Cục trưởng Cục XNK Bộ Công Thương cho biết. Đối với nhóm hàng Nông - Lâm - Thủy sản: Nguyên nhân giá XK giảm do tổng cầu NK nhóm hàng này trên thị trường thế giới vẫn ở mức thấp vì tác động của suy yếu kinh tế của các nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc, Braxin,… trong khi nguồn cung nông sản, thủy sản từ các nước XK khác đang gia tăng và cạnh tranh với hàng XK của Việt Nam cả về lượng và về giá (thông qua sự điều hành tỷ giá, tiền tệ). Lượng XK các mặt hàng trong 6 tháng đầu năm vẫn tăng khá tích cực, đóng góp vào tăng trưởng chung của nhóm này (lượng XK tăng giúp tăng kim ngạch XK của nhóm hàng này là 558 triệu USD trong khi việc giá XK giảm đã kéo kim ngạch XK giảm 500 triệu USD).

Đối với nhóm hàng nhiên liệu, khoáng sản: Lượng XK nhóm hàng này liên tục giảm trong một vài năm trở lại đây, điều này phù hợp với chủ trương giảm XK khoáng sản thô và việc dành lượng dầu thô khai thác để phục vụ sản xuất xăng dầu trong nước. Tính chung 6 tháng đầu năm 2016, kim ngạch XK nhóm nhiên liệu, khoáng sản giảm giảm 865 triệu USD so với cùng kỳ, do giá XK giảm trong khi giảm do lượng XK giảm 203 triệu USD.

Đối với nhóm hàng công nghiệp: Giá XK nhiều mặt hàng giảm do cầu NK của thị trường thế giới còn thấp, trong khi Trung Quốc dư thừa nguồn cung như phân bón, sắt thép… nên giảm giá để đầy mạnh XK.

Dự báo và giải pháp thúc đẩy XK năm 2016, bà Dương Phương Thảo phân tích có 2 vấn đề, thứ nhất là về cơ hội: Xét theo yếu tố chu kỳ thì XK 6 tháng cuối năm luôn cao hơn 6 tháng đầu năm khoảng 10% (năm 2014 tỷ lệ này là 11%, năm 2015 tỷ lệ này là 8,5%); XK nhiều mặt hàng bắt đầu được hưởng lợi từ các Hiệp định FTA mới ký kết, tạo tiền đề cho phát triển sản xuất trong nước và XK, giúp hàng nông, lâm, thủy sản của Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu; Chính phủ và các bộ, ngành đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển doanh nghiệp.

Về thách thức, mặt khách quan: Thị trường gặp các yếu tố làm XK tăng chậm như ; Sự suy yếu kinh tế và bất ổn chính trị tại các thị trường chủ lực làm giảm nhu cầu tiêu dùng, kéo theo giá giảm, sự suy giảm của kinh tế Trung Quốc ảnh hưởng nhiều đến thương mại toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Những biến động khó lường về giá dầu, xung đột và quan hệ giữa các nước lớn tiếp tục căng thẳng, biến động về tỷ giá, tiền tệ của các nước gây tác động tiêu cực đến giá của hàng hóa Việt Nam; các nước có cơ cấu mặt hàng XK tương tự như của Việt Nam sẽ tăng cường các biện pháp đẩy mạnh XK, do kết quả XK những tháng đầu năm không được khả quan (Trung Quốc giảm 7,6%, Ấn Độ giảm 8%, Braxin giảm 3,4%, Indonesia giảm 1,36%) sẽ khiến XK của Việt Nam những tháng cuối năm gặp phải những cạnh tranh gay gắt hơn, ngoài ra, nhiều nước đang tăng cường các biện pháp hàng rào kỹ thuật, yêu cầu chất lượng ngày càng khắt khe hơn đối với hàng hóa NK, đặc biệt là nhóm hàng nông thủy sản.

Về chủ quan, đi sâu vào nhóm hàng Nông - Lâm - Thủy sản, việc chuyển dịch cơ cấu sản xuất theo hướng tăng các sản phẩm chế biến sâu, chất lượng cao phục vụ XK vẫn chưa phát huy rõ rệt, sản xuất chủ yếu ở quy mô nhỏ và tự phát, khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng của doanh nghiệp vừa và nhỏ còn khó khăn mặc dù mặt bằng lãi suất đã giảm.

Về nhóm công nghiệp chế biến, nhiều mặt hàng công nghiệp XK chủ lực như điện thoại di động, hàng điện tử, dệt may, da giày…, có giá trị XK cao nhưng các ngành này chưa có ngành công nghiệp hỗ trợ đủ mạnh, phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu NK…

Ông Trương Đình Hòe - Tổng thư ký Hiệp hội Thủy sản Việt Nam phát biểu tại hội nghị

Tại hội nghị, đại diện các hiệp hội ngành nghề và các doanh nghiệp lớn về XK đã nêu ra những khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh và có những ý kiến đề xuất đến Chính phủ, Bộ Công Thương về những Thông tư, chính sách không còn phù hợp, đang cản trợ và gây khó khăn trong phát triển kinh doanh sản xuất của các doanh nghiệp, cụ thế như: Ngành thủy sản, theo ông Trương Đình Hòe - Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp XK thủy sản Việt Nam, 6 tháng đầu năm 2016, các vùng nguyên liệu cho ngành thủy sản rất khó khăn, khan hiếm, khiến nguyên liệu chế biến tôm tăng cao, trước đây Việt Nam chỉ XK cho 03 thị trường chính là Mỹ, EU và Nhật Bản, thì hiện nay đã có có thêm thị trường Trung Quốc, riêng thị trường này đã chiếm khoảng 16% trên tổng kim ngạch XK thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, để ngành thủy sản được phát triển bền vững hơn, ông Hòe đề nghị cần cải cách thủ tục hành chính hơn nữa trong hoạt động XK, giúp cho doanh nghiệp được ổn định, ngoài ra ông Hòe cũng kiến nghị Bộ Công Thương kiến nghị đến Chính phủ tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp liên quan đến quy định về công bố hợp quy các lô hàng NK, đang gây rất nhiều khó khăn nhất là mất thời gian cho các doanh nghiệp, bởi có lô hàng nhập về phải chờ mất cả tháng mới thực hiện được, ngoài ra, Bộ Công Thương cần tăng cường hướng dẫn thông tin cho các doanh nghiệp về các ưu đãi từ các hiệp định thương mại mà Việt Nam đã ký kết.

Ông Huỳnh Minh Huệ - Tổng Thư ký Hiệp hội Lương thực Việt Nam phát biểu tại hội nghị

Báo cáo về kết quả XK gạo 6 tháng đầu năm 2016 của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, ông Huỳnh Minh Huệ - Tổng Thư ký Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, tổng lượng gạo XK trong 6 tháng đầu năm, chưa đến 2,7 triệu tấn, giảm 2% so với cùng kỳ, đây gần như là mức thấp nhất trong nhiều năm liền, (thường ở các năm trước 6 tháng đầu năm đạt từ 3,2 triệu đến 3,5 triệu tấn), tuy nhiên một điểm tích cực được nổi lên là, giá lúa gạo trong nước vẫn tăng ở mức cao so với cùng kỳ năm 2015. Nhận định về tình hình XK gạo 6 tháng cuối năm, Hiệp hội Lương thực Việt Nam cũng cho biết, đến giờ phút này chúng tôi chưa đánh giá hết được tình hình trong 6 tháng cuối năm, nguyên nhân chính là do nhu cầu của thị trường chưa rõ nét, đặc biệt là nhu cầu ở các thị trường truyền thống chúng ta, XK của Việt Nam thị trường chính là châu Á, chiếm khoảng từ 70 đến 75%, trong đó Trung Quốc và Đông Nam Á là lớn nhất, nhưng hiện nay nhu cầu từ thị trường Trung Quốc cũng bị kềm chế, nhu cầu từ những thị trường tập trung cũng chưa rõ nét, do có nhiều nguyên nhân trong đó có những nguyên nhân nội tại ở các nước nhập khẩu, đơn cử như ở Indonesia do nội bộ không đồng nhất, dù có kế hoạch nhập khẩu mới ngày hôm trước thì ngày hôm sau họ hủy do không thống nhất trong nội bộ, hay như ở Phillipin họ cũng có kế hoạch nhập khẩu sớm ngay từ quý 1, nhưng cuối cùng do bầu cử và một số yếu tố nội tại khác nên họ trì hoãn lại, hiện nay Hiệp hội đang lên kế hoạch XK 6 tháng cuối năm là đạt khoảng 3 triệu tấn, nhưng 3 triệu tấn này cũng còn lờ mờ chưa rõ nét, do nhu cầu hiện nay chưa xác định được. Ông Huệ nhận định, thị trường là phải chấp nhận cạnh tranh, nhưng muốn cạnh tranh được thì sản phẩm của chúng ta phải chất lượng và giá thành phải giảm, ngoài ra chúng ta phải tổ chức lại khâu sản xuất để bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm để nâng cao chất lượng để giải quyết thông thoáng khâu thị trường.

Ông Vũ Đức Giang - Chủ tịch Hiệp Hội Dệt May Việt Nam: Lần đầu tiên sau 11 năm, ngành Dệt May có mức tăng trưởng thấp nhất trong 6 tháng đầu năm

Theo ông Vũ Đức Giang - Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam, 11 năm nay, đây là lần đầu tiên ngành dệt may Việt Nam XK 6 tháng đầu năm ở con số tăng trưởng rất thấp, cực kỳ khó khăn, chỉ đạt 43% trong kỳ vọng, tương đương với 12,72 tỷ USD, trong khi mục tiêu kỳ vọng 6 tháng đầu năm của Hiệp hội là XK ở 15 tỷ USD. Thứ hai là, trong 6 tháng đầu năm 2016, tác động cho chi phí tiền lương tối thiểu của doanh nghiệp đã tăng từ 32 đến 35% ở một số doanh nghiệp, tiếp tục là chi phí vận tải lưu kho bãi, chi phí dịch vụ, vận chuyển và việc cân trọng lượng container XK của các hãng tàu nước ngoài đã đẩy giá lên một cách bất hợp lý, hiện các doanh nghiệp ở phía Bắc đang bị ảnh hưởng về vấn đề này, Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam cũng đề nghị Bộ Công Thương có ý kiến với Bộ Tài chính tăng cường kiểm soát việc chuyển giá ở một số doanh nghiệp FDI, để đảm bảo cho sự công bằng với các doanh nghiệp trong nước.

Tại hội nghị, một số doanh nghiệp cũng đề nghị Bộ Công Thương và các Bộ ngành có liên quan, kiên quyết xử lý các dự án đầu tư gây ô nhiễm môi trường, những dự án đầu tư chỉ để lấy công đoạn cuối nhằm mục đích chuyển xuất xứ sang thị trường khác tránh bị chống phá giá,...

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh lắng nghe ý kiến của các Hiệp hội, ngành hàng tại Hội nghị

Tại hội nghị, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đã ghi nhận và cam kết với cộng đồng doanh nghiệp, với lãnh đạo các Hiệp hội ngành hàng, cũng như các địa phương, Bộ Công Thương và các bộ, ngành sẽ tiếp thu, nghiên cứu, cụ thể hóa, chuyển hóa thành những chính sách phù hợp với hoạt động của doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp hướng đến một môi trường thuận lợi hơn nữa, minh bạch hơn nữa và có hiệu quả hơn nữa trong các hoạt động sản xuất - kinh doanh - đầu tư và XK. Tất cả các ý kiến của các đại biểu tại hội nghị, Bộ Công Thương ghi nhận và sẽ có ý kiến chính thức sớm đối với từng Hiệp hội ngành hàng, cũng như những doanh nghiệp, những vấn đề chưa giải quyết được, Bộ Công Thương cũng sẽ có những văn bản chính thức để báo cáo Chính phủ, cũng như với các Bộ, ngành đề nghị tham gia hỗ trợ và giải quyết nhằm đáp ứng tốt nhu cầu của doanh nghiệp.

Quang cảnh Hội nghị thúc đẩy XK 6 tháng cuối năm 2016 tại TP. Hồ Chí Minh do Bộ Công Thương tổ chức

Phát biểu kết luận hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh rất cảm ơn các đại biểu đã đại diện chung cho cộng đồng doanh nghiệp, cũng như đại diện cho các Hiệp hội ngành hàng, các địa phương, đã cùng với Bộ Công Thương dự hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm 2016, trong hoạt động XNK cũng như chuẩn bị cho định hướng và các nhiệm vụ trọng tâm trong 6 tháng cuối năm 2016.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhận định, trong 6 tháng đầu năm 2016, chúng ta đã chứng kiến những khó khăn phức tạp của thị trường thế giới, những tác động tiêu cực đã ảnh hưởng đến thị trường của chúng ta, trong 6 tháng đầu năm, hầu hết các ngành hàng của Việt Nam đều chịu tác động tiêu cực của thị trường thế giới, gây khó khăn cho các doanh nghiệp nhất là các doanh nghiệp XK. Tuy nhiên, trong 6 tháng đầu năm, chúng ta cũng chứng kiến sự nỗ lực của các doanh nghiệp, các hiệp hội ngành hàng trong việc thực thi các chính sách và khai thác các cơ hội trong chính sách điều hành vĩ mô của Chính phủ, mặc dù trong 6 tháng đầu năm chúng ta chỉ tăng trưởng có 5,9% của XK, nhưng trong khi phần lớn các quốc gia khác trên thế giới đều có tăng trưởng âm, hoặc tăng trưởng ở mức rất thấp, thì với con số 5,9% của chúng ta rất tích cực, đã tạo ra chúng ta tiếp tục những tiền đề, những điều kiện thuận lợi để hướng tới sự phát triển tốt hơn trong 6 tháng cuối năm, cũng như là về lâu dài tạo ra những nền tảng cho công tác XNK.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh biểu dương thành tích các Hiệp hội, cộng đồng Doanh nghiệp tại Hội nghị

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh thay mặt cho Bộ Công Thương nhiệt liệt biểu dương những thành tích chung của cộng đồng doanh nghiệp, các Hiệp hội đã đóng góp vào trong sự phát triển chung trong công tác XNK 6 tháng đầu năm 2016, đã đóng góp xứng đáng vào trong tăng trưởng của GDP, cũng như những mục tiêu vĩ mô của đất nước. Tuy nhiên, nếu vào những diễn biến và những dự báo của 6 tháng đầu năm 2016 chúng ta phải nhìn nhận còn có rất nhiều khó khăn đang tiềm ẩn rất bất ổn, đang đe dọa đến mục tiêu cũng như trong tăng trưởng vĩ mô của chúng ta, trong đó có lĩnh vực về XNK, tại hội nghị này, chúng ta đã lắng nghe ý kiến của các đại biểu, đặc biệt là ý kiến của lãnh đạo các Hiệp hội, doanh nghiệp đã phân tích rất kỹ những áp lực cũng như những khó khăn đang đặt ra trong các hoạt động về phát triển thị trường, cũng như duy trì các thị phần tại các thị trường lớn của chúng ta trong 6 tháng cuối năm.

Để hoàn thành chỉ tiêu tăng trưởng XK cả năm 2016 (như Quốc hội đề ra 10%), với tình hình hiện nay là nhiệm vụ khó khăn. Trước tình hình trên, Bộ Công Thương khuyến khích các Bộ, ngành, địa phương, Hiệp hội ngành hàng và các doanh nghiệp tích cực phấn đấu đạt tăng trưởng, ngoài việc thực hiện tốt các giải pháp như tài chính, thuế, tiền tệ, cải cách thủ tục hành chính, phát triển nguồn hàng, các tổ chức trên cần có giải pháp cụ thể với từng ngành hàng, như: Thủy sản, cà phê, gạo, cao su, hồ tiêu, hạt điều, gỗ và các sản phẩm từ gỗ, trong đó: Tập trung công tác xúc tiến thương mại tại các thị trường trọng điểm hiện đang gặp khó khăn và tháo gỡ các rào cản kỹ thuật ,thương mại như tại Hoa Kỳ, Nhật Bản, Đài Loan…; Nâng cao công nghệ bảo quản sau thu hoạch, thực hiện liên kết giữa các HTX, hộ nông dân với các doanh nghiệp trong việc trồng rừng nhằm giải quyết bài toán thiếu nguyên liệu. Về các nhóm hàng dệt may, giày dép các loại, máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng, túi xách, mũ, va li, ô dù và sản phẩm chất dẻo, cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ để tránh lệ thuộc vào nguyên liệu NK, nâng cao hiệu quả XK và hạn chế ảnh hưởng của biến động giá cả trên thế giới…

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trả lời phỏng vấn với báo chí sau khi kết thúc Hội nghị

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng khẳng định rằng, những định hướng, chỉ đạo của Chính phủ trong tiếp tục cải cách hành chính, trong mô hình Chính phủ kiến tạo đã tạo một mô hình thuận lợi nhất, đơn giản nhất và minh bạch cho doanh nghiệp có điều kiện tiếp tục mở rộng và nâng cao hơn nữa hiệu quả đầu tư sản xuất - kinh doanh, trong đó có XK, đồng thời chúng ta cũng phải ghi nhận thuận lợi từ những môi trường trong hội nhập quốc tế mà chúng ta đã và đang cũng như sẽ tiếp tục thực hiện, đặc biệt là các Hiệp định thương mại tự do đã được ký kết và đang đợi phê chuẩn, các doanh nghiệp phải nhận định rằng, chúng ta đang có những tiềm năng rất lớn, để tiếp tục phát triển bền vững trong các ngành XK lớn của chúng ta.