Nhiều đại biểu cho rằng, chưa có đủ bằng chứng và cơ sở khoa học thuyết phục để khẳng định việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt này sẽ giúp cải thiện và nâng cao sức khỏe người dân mà cụ thể là phòng tránh nguy cơ thừa cân béo phì, trong khi đó lại có thể gây ra những tác động tiêu cực lan tỏa đến nhiều ngành kinh tế và đời sống. Các doanh nghiệp nước giải khát cho rằng việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có thể gây tác dụng ngược đối với mục đích hạn chế tiêu dùng, đặc biệt có thể ảnh hưởng lớn đến sự phục hồi của doanh nghiệp và mục tiêu tăng trưởng của Chính phủ.
Không bổ sung nước giải khát và đồ uống không cồn vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt
Ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia, Rượu, Nước giải khát Việt Nam (VBA) đề nghị, không bổ sung nước giải khát có đường hay đồ uống không cồn vào đối tượng thuế tiêu thụ đặc biệt vì các mục tiêu chính sách: tính phù hợp, hiệu quả và công bằng của việc mở rộng cơ sở thuế này chưa được chứng minh, trong khi có thể dẫn tới một chính sách phân biệt đối xử và ảnh hưởng đáng kể đối với ngành đồ uống và các ngành công nghiệp phụ trợ có liên quan.
Chủ tịch VBA cho rằng, nếu đánh thuế lên nước giải khát có đường thì người tiêu dùng có khả năng chuyển sang tiêu thụ các sản phẩm tương tự khác có lượng đường và calo bằng hoặc cao hơn ở các sản phẩm khác. “Không thể từ định kiến mà áp dụng một chính sách mang tính phân biệt đối với NGK có đường…”- ông Việt thẳng thắn.
Theo PGS.TS. Bác sĩ Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Việt Nam, có nhiều nguyên nhân dẫn đến thừa cân béo phì mà đồ uống có đường không phải là nguyên nhân chính. Theo chuyên gia dinh dưỡng này, kể cả các thực phẩm có chứa đường và đồ ngọt nói chung cũng chỉ cung cấp khoảng 3,6% tổng năng lượng đưa vào cơ thể từ thức ăn và đồ uống, trong khi đó nguồn năng lượng chiếm nhiều nhất là ngũ cốc (51,4%), thịt (15,5%), các thực phẩm khác là (22%).
Về tổng thể, TS Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), cho rằng trong bối cảnh doanh nghiệp đối mặt với nhiều khó khăn như hiện nay, Quốc hội, Chính phủ đang đưa ra nhiều giải pháp hỗ trợ về thuế, phí, thì việc mở rộng đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt cần phải cân nhắc kỹ lưỡng.
Đây không phải lần đầu tiên đề xuất bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được đưa ra. Năm 2017, Bộ Tài chính đã từng đề xuất nội dung này. Thời điểm đó, CIEM đã tiến hành khảo sát giai đoạn 2018-2021 cho thấy, nếu bổ sung mặt hàng này vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với mức thuế suất 10% và nâng thuế giá trị gia tăng thêm 2% với mặt hàng này thì sẽ khiến doanh thu của ngành sản xuất nước giải khát thiệt hại khoảng 3.791,4 tỷ đồng, trong khi đó mức doanh thu thuế tăng thêm cho ngân sách nhà nước chỉ đạt 2.722,3 tỷ đồng.
Theo bà Thảo, các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp trong lĩnh vực nước giải khát nói riêng đang trong giai đoạn rất khó khăn. Do đó, thời điểm này việc mở rộng đối tượng chịu thuế và tăng thuế (trong đó có thuế tiêu thụ đặc biệt) là chưa phù hợp vì sẽ tạo gánh nặng và thậm chí có thể làm kiệt quệ hơn sự khó khăn của doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay.
Bà Thảo đề nghị cần cân nhắc về lộ trình áp dụng mở rộng đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, từ đó tránh tạo ra những rủi ro chính sách cho doanh nghiệp.
“Bất kỳ chính sách nào cũng có tác động kinh tế - xã hội nhất định, do vậy công cụ chính sách không nên tạo thêm gánh nặng cho nền kinh tế, doanh nghiệp và người dân…” TS. Nguyễn Minh Thảo lưu ý.
Sửa đổi luật cần đảm bảo hài hoà lợi ích Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.
Ông Trần Ngọc Trung, Trưởng Tiểu ban Pháp luật, Hiệp hội thương mại Mỹ tại Hà Nội, cho rằng, đường là một mặt hàng đặc biệt khi đang được hưởng những chính sách bảo hộ để hỗ trợ phát triển, như hạn ngạch thuế quan, thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp.
Việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt cho các sản phẩm có đường sẽ tạo sự thiếu nhất quán về mặt lập pháp trong việc thúc đẩy sự phát triển của ngành đường bằng cách gián tiếp hạn chế lượng tiêu thụ đường.
Đại biểu Quốc hội Thái Quỳnh Mai Dung, Ủy viên Thường trực Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, nhấn mạnh: Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt là luật rất quan trọng, việc sửa đổi là cần thiết, phản ánh sự phát triển của đất nước, phù hợp với bối cảnh hiện tại.
Tuy nhiên, việc sửa đổi thời điểm nào, nội dung sửa đổi ra sao, và đề xuất đưa các mặt hàng vào diện áp thuế tiêu thụ đặc biệt cần được cân nhắc kỹ lưỡng, trong đó cần lắng nghe ý kiến của các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng. Việc xây dựng, sửa đổi luật cần đảm bảo hài hoà lợi ích Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.
Theo đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung, các ý kiến của đại biểu tại hội thảo hôm nay là cơ sở quan trọng để các đại biểu Quốc hội tham khảo, từ đó để góp ý cho việc xây dựng luật.
Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành nước giải khát sẽ ảnh hưởng đến cả công nghiệp phụ trợ
Góp ý về dự thảo, bà Nguyễn Minh Thảo - Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, cần xem xét các tác động của chính sách thuế này đối với không chỉ ngành nước giải khát mà còn ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp phụ trợ có liên quan như ngành mía đường, bán lẻ, bao bì, và hậu cần.
Theo một báo cáo được CIEM thực hiện vào năm 2018-2021, nếu bổ sung mặt hàng này vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với mức thuế suất 10% và nâng thuế giá trị gia tăng thêm 2% với mặt hàng này thì sẽ khiến doanh thu của ngành sản xuất nước giải khát thiệt hại khoảng 3.791,4 tỷ đồng, trong khi đó mức doanh thu thuế tăng thêm cho ngân sách nhà nước chỉ đạt 2.722,3 tỷ đồng.
Ngoài ra, chính sách thuế này nếu được áp dụng sẽ kéo theo hàng loạt tác động lan tỏa đối với tất cả các doanh nghiệp trong chuỗi giá trị theo chiều dọc như các doanh nghiệp bao bì, vận chuyển, bán lẻ, mía đường… và cả nền kinh tế nói chung. Xét tổng thể, giá trị tăng thêm của cả nền kinh tế (GVA) giảm 0,135%, GDP giảm 0,115%, thu nhập của người lao động từ sản xuất của cả nền kinh tế giảm 0,155%, thặng dư sản xuất giảm 0,083%, lao động giảm 0,092%; thu ngân sách qua thuế gián thu giảm khoảng từ 0,065% - 0,085%.
Đồng quan điểm với bà Nguyễn Minh Thảo, ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch VBA nếu ý kiến, việc đánh thuế sẽ tác động ảnh hưởng đến 9.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ và 1 triệu hộ kinh doanh sản phẩm; gây tác động đến hàng chục ngàn lao động trong chuỗi giá trị của doanh nghiệp và dự kiến sẽ tác động tiêu cực tới sinh kế của 337.000 hộ gia đình trồng mía.
Theo ước tính của VBA, các doanh nghiệp nước giải khát lớn có số lao động lên tới khoảng 3.000 người, kéo theo chuỗi giá trị với quy mô gấp 6-9 lần, bao gồm nhà cung ứng, phân phối, thường là các DN vừa và nhỏ với các động lan tỏa lớn với nền kinh tế…
“Trong hoàn cảnh các doanh nghiệp mới phục hồi sau đại dịch nhưng cùng lúc chịu sức ép trách nhiệm tài chính từ các chính sách khác như thực hiện trách nhiệm tái chế bao bì theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP bắt đầu có hiệu lực từ 1/1/2024 và với đề xuất áp dụng sắc thuế mới thì sẽ ảnh hưởng lớn đến sự phục hồi của doanh nghiệp và mục tiêu tăng trưởng của Chính phủ…”, Chủ tịch VBA phát biểu.
