Chiều 19/8, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã Chủ trì Hội nghị trực tuyến với Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT), Bộ Công Thương và 63 Cục QLTT các tỉnh/thành phố trên cả nước. Cuộc họp nhằm đánh giá kết quả sau 3 năm chuyển đổi mô hình hoạt động QLTT theo ngành dọc, từ đó, rút ra những bài học kinh nghiệm và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, kiểm soát cũng như xây dựng đội ngũ nguồn nhân lực chất lượng cao.
Kể từ khi thành lập Tổng cục và chuyển đổi mô hình theo ngành dọc năm 2018 đến nay, đây là lần đầu tiên, lãnh đạo Bộ Công Thương làm việc với toàn lực lượng quản lý thị trường ở 3 cấp (từ tổng cục, Cục đến tận các đội) tại 63 tỉnh thành trong cả nước.
Chính vì vậy, mở đầu cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đánh giá đây là một cuộc họp quan trọng, cần thiết và cấp bách được diễn ra trong bối cảnh cũng rất đặc biệt, khi nhiều tỉnh, thành phố đang thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 của Thủ tướng Chính phủ. Cùng với đó, việc một số sự việc xảy ra với cán bộ của lực lượng một lần nữa cho thấy: Sau 3 năm chuyển đổi theo mô hình ngành dọc, đã đến lúc cần nhìn nhận, đánh giá lại toàn lực lượng trên tinh thần, cái gì làm được, làm tốt cần phát huy, cái gì còn tồn tại, hạn chế phải chấn chỉnh kịp thời.
Nhất là trong bối cảnh, Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng vào sân chơi toàn cầu, nền kinh tế có độ mở cao, đã nảy sinh nhiều phương thức kinh doanh mới, nền tảng công nghệ mới, đi liền với đó là cũng sẽ phát sinh những vụ việc mới, phương thức, thủ đoạn gian lận mới, đòi hỏi năng lực, đạo đức, nghiệp vụ của cán bộ cũng ngày một cao hơn.
Nhắc lại sự việc đáng tiếc xảy ra những ngày qua liên quan đến một số cán bộ, công chức QLTT vi phạm pháp luật đến mức phải xử lý hình sự, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên yêu cầu, những sai phạm xảy ra vừa qua phải được nhìn nhận đúng, mỗi cán bộ phải cảm thấy đau lòng, đáng tiếc khi sự việc lại xảy ra với ngành mình để từ đó rút kinh nghiệm cho chính bản thân. Nếu không thẳng thắn nhìn nhận, không nhận ra cái sai, không kịp thời rút kinh nghiệm, chấn chỉnh thì hậu quả nặng nề hơn, khắc phục khó khăn hơn.
“Chúng ta phải xây dựng được lực lượng QLTT trong sạch, vững mạnh, chính quy, hiện đại trong thời gian tới, để xứng đáng với niềm tin, sự kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và Bộ Công Thương”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Nhiều thành quả đáng ghi nhận
Báo cáo tại cuộc họp, Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT Trần Hữu Linh cho biết, sau 3 năm hoạt động theo mô hình ngành dọc từ Trung ương đến địa phương, Tổng cục đã hoàn thành việc sắp xếp tổ chức, bổ nhiệm cán bộ toàn lực lượng, ổn định tư tưởng cho công chức, người lao động để tập trung hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn.
Tính đến hết tháng 7/2021, đã bổ nhiệm chính thức 32 Cục trưởng, 25 Quyền Cục trưởng và 6 phụ trách Cục. Đặc biệt, công tác bộ máy đã được tinh gọn, từ 681 Đội QLTT, đến nay, cả lực lượng chỉ còn 376 Đội QLTT (giảm 45%).
Tổng cục trưởng Trần Hữu Linh nhấn mạnh, mô hình mới đã khắc phục được tình trạng cắt khúc theo địa giới hành chính; thực hiện quản lý tập trung, thống nhất, xuyên suốt từ trung ương đến địa phương; phát huy vai trò, hiệu quả hoạt động kiểm tra, kiểm soát thị trường, ứng phó kịp thời đối với các diễn biến bất thường, có tác động tiêu cực trên thị trường cả nước.
Từ giai đoạn 2018 đến nay, lực lượng QLTT đã phối hợp với các lực lượng chức năng tổ chức kiểm tra, xử lý nhiều vụ việc lớn, nổi cộm; tấn công, triệt phá các đường dây ổ nhóm như: 2 Trung tâm thương mại bán hàng giả tại Móng Cái, Quảng Ninh; kiểm tra, xử lý các điểm nóng về sản xuất và kinh doanh hàng giả tại Hà Nội và tại TP HCM; Chuyên án 117-D của Bộ Công an triệt phá đường dây buôn lậu đường tại An Giang và các tỉnh lân cận; xử lý tổng kho buôn lậu hơn 10.000m2 tại 145 Hoàng Diệu, thành phố Lào Cai...
Bên cạnh đó, lực lượng QLTT đã phát hiện, xử lý gần 212.000 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách nhà nước ước trên 1.210 tỷ đồng. Trong đó, 6 tháng đầu năm 2021, toàn lực lượng kiểm tra 41.702 vụ, xử lý 25.596 vụ vi phạm (tỷ lệ số vụ xử lý/ số vụ kiểm tra đạt hơn 61%).
Một số đơn vị có tỷ lệ vụ xử lý/vụ kiểm tra cao là các Cục như: Hà Nội, Lạng Sơn, Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh, Nghệ An, Phú Yên, Quảng Ninh, Thanh Hoá, Hà Nam, Thái Nguyên. Đặc biệt, Cục QLTT Hà Nội đạt 100% số vụ kiểm tra có phát hiện vi phạm. Thu nộp ngân sách 192 tỷ đồng, tăng 11%. Trị giá hàng hóa tịch thu chưa bán 141 tỷ đồng, giảm 35%. Trị giá hàng tiêu hủy 102 tỷ đồng, tăng 29%.
...nhưng còn nhiều tồn tại
Bên cạnh những kết quả đạt được, Tổng cục trưởng Trần Hữu Linh cũng thẳng thắn nhìn nhận, hiện nay, nhận thức QLTT chưa được đồng bộ, nhất quán trong toàn lực lượng; Chất lượng đội ngũ công chức chưa đồng đều; Công tác kiểm tra, giám sát nội bộ còn chưa nghiêm; Cùng với một số yếu tố khách quan như lực lượng mỏng, trong khi địa bàn quản lý rộng, có đội địa bàn 3-4 huyện, phương tiện chưa đủ. Hệ thống pháp luật còn trùng lặp, chưa đồng bộ.
Tổng Cục trưởng Trần Hữu Linh cho rằng “Đã đến lúc cần xác định lại khái niệm QLTT, mang tính giám sát cảnh báo, dự báo, kiểm tra cả khâu sản xuất. Chấn chỉnh kỷ cương, kỷ luật, đạo đức công vụ”.
Đồng thời, đề nghị Bộ xem xét chức năng nhiệm vụ mới thay thế Quyết định số 34/2018/QĐ-TTg ngày 10/8/2018; phụ cấp chức vụ lãnh đạo Đội; tín hiệu ưu tiên; sớm có hành lang pháp lý về trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Đánh giá về hiệu quả hoạt động sau 3 năm chuyển đổi mô hình, ông Trương Văn Ba - Cục trưởng Cục QLTT TP Hồ Chí Minh cho rằng, công tác QLTT đã được nâng lên, nhận thức của người dân về hàng gian, hàng giả cũng được cải thiện rõ rệt, nhất là trong bối cảnh đại dịch Covid-19 người dân có xu hướng tiêu dùng thông minh hơn.
“Chúng ta có một bộ máy hoạt động thống nhất từ trung ương đến địa phương. Mô hình mới, hoạt động theo ngành dọc đã khắc phục các bất cập của mô hình tổ chức cũ bị phân tán, cắt khúc theo vùng lãnh thổ; hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính của lực lượng QLTT được triển khai đồng bộ, kịp thời, thống nhất từ trung ương đến địa phương”, Cục trưởng Trương Văn Ba đánh giá.
Ngoài ra, ông cũng cho biết, trong bối cảnh dịch bệnh, nhân sự vẫn thế nhưng nhiệm vụ thì nhiều hơn, song cán bộ công chức QLTT TP Hồ Chí Minh luôn nỗ lực, phối hợp với các lực lượng chức năng liên quan vừa hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn kiểm tra, kiểm soát, vừa góp phần vào công tác phòng, chống dịch bệnh trên địa bàn Thành phố.
Đề xuất những giải pháp xây dựng lực lượng QLTT trong sạch, vững mạnh hơn trong thời gian tới, Cục trưởng Trương Văn Ba kiến nghị, xử lý dứt khoát, triệt để những hành vi vi phạm. Trước kia, chúng ta xử lý không triệt để, không dứt khoát nên những sai phạm sau này càng lớn hơn. Do vậy, phải kiên quyết, không bao che, xử lý nghiêm để ngăn chặn các hành vi sai phạm.
Ông Đặng Văn Ngọc - Cục trưởng Cục QLTT Lạng Sơn cho biết, dưới sự chỉ đạo xuyên suốt từ Bộ, từ Tổng cục xuống Cục, xuống đến các Đội QLTT, lực lượng QLTT Lạng Sơn đã đánh đúng, đánh trúng vào nhiều tụ điểm về buôn lậu, gian lận thương mại.
Số liệu thống kê cho biết, 3 năm trở lại đây, lực lượng QLTT Lạng Sơn đã kiểm tra, kiểm soát 8.136 vụ, số tiền phạt vi phạm hành chính gần 140 tỷ đồng. Riêng trong năm 2021, tính đến ngày 19/8, lực lượng QLTT Lạng Sơn đã kiểm tra tổng 1.680 vụ, tổng số tiền thu từ xử lý vi phạm hành chính là hơn 23 tỷ đồng.
Trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, lực lượng QLTT Lạng Sơn kiến nghị, cần trang bị phương tiện phục vụ công tác, xây dựng đội ngũ nguồn nhân lực chất lượng cao.
Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đánh giá cao hiệu quả hoạt động của Tổng cục QLTT từ khi chuyển sang mô hình ngành dọc, vị thế ngành trên toàn quốc đã nâng lên rõ rệt, đã cho thấy sự chỉ đạo thống nhất xuyên suốt, nhất quán và chủ động từ trung ương đến địa phương. Đặc biệt đã triệt phá nhiều vụ án có quy mô lớn.
Mặc dù đạt được những kết quả nhất định, song Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho rằng, lực lượng QLTT vẫn chưa thể hiện được sự khác biệt, chưa chứng minh được sự thay đổi thật sự về chất. Theo đó, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đề nghị lực lượng QLTT cần quan tâm hơn nữa đến đạo đức công vụ. Coi đây là nhiệm vụ đầu tiên và quan trọng nhất.
Bên cạnh đó, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng khác; Đặc biệt là tinh thần đoàn kết trong toàn lực lượng và quan tâm đến sức khỏe của cán bộ QLTT ở tuyến đầu trong công tác phòng chống dịch.
Đồng thuận quan điểm trên, Thứ trưởng Đặng Hoàng An cũng ghi nhận những nỗ lực, kết quả sau 3 năm chuyển đổi sang mô hình hoạt động mới của lực lượng QLTT.
“Lực lượng QLTT đã bắt đầu chính quy, tiến lên hiện đại thông qua việc trang bị cơ sở vật chất, đổi mới trang phục; phối hợp với trường Đại học Kinh tế Quốc Dân đào tạo lực lượng QLTT chính quy, chuyên nghiệp”, Thứ trưởng Đặng Hoàng An biểu dương.
Tuy nhiên, Thứ trưởng vẫn cho rằng, những kết quả này chưa tương xứng với sự kỳ vọng của Chính phủ, của Bộ Công Thương, ngành Công Thương, doanh nghiệp và người dân. Đối với những hành vi vi phạm của cán bộ công chức QLTT trong thời gian qua, Thứ trưởng đề nghị, phải kiên quyết làm trong sạch bộ máy, sẵn sàng loại khỏi bộ máy những cán bộ tha hóa, biến chất làm ảnh hưởng đến hình ảnh của lực lượng QLTT.
Đặc biệt, Thứ trưởng yêu cầu, người đứng đầu Tổng cục, Cục QLTT các địa phương cần nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu, làm gương cho cán bộ, công chức QLTT cấp dưới.
6 nhiệm vụ trọng tâm
Đánh giá cao những thành quả của lực lượng QLTT trong thời gian qua, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên ghi nhận, nhiều đơn vị đã nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức, hoàn thành và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Một số đơn vị, cá nhân đã lập chiến công xuất sắc trong đấu tranh phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng.
Dù đạt được những kết quả đáng ghi nhận, song Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ ra những tổn tại, hạn chế, đó là tính chủ động và chất lượng tham mưu, đề xuất đối với cấp có thẩm quyền chưa thật cao; Công tác tổ chức thực hiện nhiệm vụ theo chức năng, chương trình, kế hoạch công tác năm – tháng - quý và thực hiện những nhiệm vụ theo chỉ đạo của Bộ cũng như của Tổng cục ở một số đơn vị còn lúng túng, hiệu quả thấp; Chưa cho thấy độ quyết liệt, sáng tạo trong thực thi nhiệm vụ chuyên môn; Vẫn còn tình trạng né tránh, thỏa hiệp, ngại va chạm khi xử lý các vấn đề, vụ việc theo thẩm quyền; Tiêu cực trong thi hành công vụ còn xảy ra với mức độ vi phạm tăng dần, từ vi phạm cấp độ hành chính cho đến hình sự…
Nguyên nhân dẫn đến những tồn trên, theo Bộ trưởng có cả nguyên nhân chủ quan và khách quan. Khách quan ở chỗ, công tác QLTT là một việc khó khăn, phức tạp, có nhiều cám dỗ, môi trường làm việc khá độc lập. Chưa kể, địa bàn lĩnh vực hoạt động rất rộng, trong khi lực lượng mỏng, phương tiện, điều kiện còn thiếu; mô hình Tổng cục mới được vận hành nên còn nhiều hạn chế.
Ngoài ra, nguyên nhân còn đến từ cơ chế kiểm soát, chế tài xử lý vi phạm trong lĩnh vực QLTT chưa đồng bộ trong khi các yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao; sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng liên quan; vai trò cấp ủy, tổ chức Đảng, tổ chức chính trị và vai trò tiền phong, gương mẫu của Đảng viên, Đoàn viên, các tổ chức chính trị ở nhiều đơn vị chưa phát huy hiệu quả…
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế kể trên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên yêu cầu, cần phải phải chấn chỉnh lại toàn bộ lực lượng. Những sự vụ xảy ra gần đây cần được coi là bài học kinh nghiệm, thậm chí là bài học đau đớn để xây dựng lực lượng ngày một chính quy, tinh nhuệ, có đạo đức chuyên môn và là đơn vị tham mưu cho Bộ đưa ra những quyết sách, quy định đúng trên tinh thần thượng tôn pháp luật, bảo vệ quyền lợi chính đáng của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.
Kết luận tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên giao 6 nhiệm vụ trọng tâm mà lực lượng QLTT phải thực hiện trong thời gian tới:
Thứ nhất, tiếp tục nghiên cứu, quán triệt kỹ các quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước. Đặc biệt là liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của Ngành, các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành có liên quan, nhằm nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm của toàn ngành với việc thực hiện thật tốt các nhiệm vụ được giao.
Thứ hai, từ kết quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Tổng cục và của mỗi đơn vị trực thuộc trong thời gian vừa qua, đặc biệt là từ những sự cố, những sự việc đau lòng xảy ra tại một số đơn vị, lực lượng cần tổ chức thật nghiêm túc việc rút kinh nghiệm hoặc mở đợt sinh hoạt chính trị nhằm tìm ra những giải pháp để tự khắc phục.
Đồng thời, chủ động rà soát, giải quyết các vấn đề nếu có theo đúng quy định của pháp luật và phù hợp với thực tiễn tình hình. Cần phải phát huy dân chủ, trí tuệ và trách nhiệm của đơn vị nhằm khắc phục nhược điểm, phát huy ưu điểm của mỗi tổ chức, cá nhân trong hệ thống tổ chức của mình.
Thứ ba, lãnh đạo Tổng cục QLTT cần chú trọng việc rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc đề xuất với Bộ trưởng ban hành mới các quy chế, quy định, quy trình trong việc kiểm tra, giám sát công tác, nhằm siết lại kỷ luật, kỷ cương, nguyên tắc làm việc của toàn Ngành.
“Tôi yêu cầu phải hoàn thiện trước ngày 31/12/2021. Tổng cục QLTT phải tự ban hành những quy định của mình và tham mưu cho Bộ trưởng để có những văn bản chỉ đạo”, Bộ trưởng chỉ đạo.
Thứ tư, các Vụ, Cục nghiệp vụ của Tổng cục, nhất là các cục QLTT ở các tỉnh, thành phố khẩn tương rà soát, chấn chỉnh lại công tác tổ chức thực thi nhiệm vụ của đơn vị; Chú trọng công tác đánh giá, dự báo tình hình trên từng địa bàn để có phương án, kế hoạch cụ thể, phân công phù hợp.
Chú trọng công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện cán bộ, có kế hoạch luân chuyển địa bàn, lĩnh vực phụ trách một cách phù hợp, tránh tâm lý ỷ lại, chủ quan, tiêu cực, trì trệ; Xây dựng, thực hiện cơ chế, giám sát, thanh tra, kiểm tra công vụ, nghiệp vụ thường xuyên, đột xuất; xử lý nghiêm sai phạm; Giao ban thường xuyên, rút kinh nghiệm kịp thời trong toàn đơn vị; Duy trì chế độ thỉnh thị, báo cáo, đề xuất công tác với Tổng cục, Bộ.
Thứ năm, toàn ngành chú trọng công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật thuộc phạm vi quản lý của Tổng cục. Tăng cường công tác kiểm tra nội bộ, giải quyết đơn thư khiếu nại của công dân ...
Thứ sáu, thực hiện nghiêm các quy định của Nhà nước, của Ngành về về công tác quản lý sử dụng tài chính, tài sản và các nguồn lực khác được giao theo phân công của Bộ trưởng, của Tổng cục và quy định của Pháp luật. Trong từng đơn vị, phải chú trọng giáo dục, rèn luyện nâng cao nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức, bản lĩnh nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ công chức. Quan tâm xây dựng, phát huy vai trò tổ chức Đảng, Đảng viên, đoàn viên của các tổ chức chính trị trong đơn vị.
“Trong cuộc họp này, những gì làm được, những hạn chế, yếu kém chúng ta đều đã chỉ ra được. Đặc biệt, ta đã thẳng thắn nhắc tới sự thành công hay chưa thành công của mô hình ngành dọc sau 3 năm chuyển đổi. Mong rằng, chúng ta sẽ phát huy những điểm tốt. Những gì chưa tốt, chúng ta cố gắng khắc phục để hoàn thành tốt các nhiệm vụ theo đúng sự mong muốn, kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên kỳ vọng.
