Việc chuỗi cung ứng bị đứt gãy dưới tác động của đại dịch Covid-19 trong hai năm vừa qua đã khiến nhiều doanh nghiệp phương Tây tìm cách chuyển hướng sản xuất về các quốc gia gần với thị trường tiêu thụ (nearshoring). Động lực thúc đẩy dịch chuyển càng thêm mạnh mẽ khi các cảng biển bị tắc nghẽn, các nhà máy ở xa ngưng hoạt động trong khi các kệ hàng tại các nước phương Tây trống rỗng và hàng tỷ USD hàng hoá bị mắc kẹt trong các mạng lưới phân phối.
Các nhà cố vấn kinh tế của Chính phủ Hoa Kỳ cho biết sau nhiều thập kỷ chuyển hoạt động sản xuất sang các quốc gia xa xôi thì các chuỗi cung ứng của doanh nghiệp phương Tây trở nên “phức tạp và mong manh”, các trung tâm sản xuất thiếu tính linh hoạt và ít có sản phẩm thay thế.
Xu hướng “nearshoring” được kỳ vọng sẽ giúp chuỗi cung ứng chống chịu tốt hơn với những cú sốc đứt gãy chuỗi cung ứng nhờ việc rút ngắn chuỗi, giúp các lô hàng được chuyển giao nhanh hơn với chi phí thấp hơn. Một số doanh nghiệp Hoa Kỳ đang tìm cách chuyển nguồn cung từ khu vực châu Á - Thái Bình Dương sang Mexico và các nước Mỹ Latinh. Mexico là điểm đến được ưa chuộng vì gần Hoa Kỳ và quốc gia này đã có sẵn cơ sở hạ tầng, mạng lưới vận tải hàng hoá.
Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng chiến lược “nearshoring” có thể khiến các doanh nghiệp gặp nhiều vấn đề. Các doanh nghiệp theo đuổi chiến lược này sẽ cần tìm các nhà cung cấp có đủ nguyên liệu, chất lượng sản xuất và mạng lưới phù hợp như hệ thống đã được thiết lập tại Trung Quốc hay Đông Nam Á. Các chuyên gia cho rằng việc tái lập năng lực đó và tái tạo nhóm nhà cung cấp theo chiến lược "nearshoring" sẽ cần nhiều năm.
Bà Kamala Raman, Phó chủ tịch hãng tư vấn chuỗi cung ứng Gartner (Hoa Kỳ), cho biết "Không thể phủ nhận Trung Quốc là thị trường lớn nhất cho tất cả loại đai ốc và bu lông, cũng như mọi thứ từ cơ bản đến phức tạp. Bạn không thể tái tạo hệ sinh thái đó ở bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới".
Việc dịch chuyển chuỗi cung ứng sau nhiều năm xây dựng là công việc phức tạp. Doanh nghiệp phải tính đến sự sẵn có và cách vận chuyển các nguyên liệu, linh kiện. Ông James Hill - Phó chủ tịch cấp cao về Nguồn cung toàn cầu và Chuỗi cung ứng của Hollander Sleep Products (Hoa Kỳ) cho biết tìm kiếm nhà cung cấp là một thách thức đối với doanh nghiệp này.
Hollander Sleep Products, hãng sản xuất chăn ga gối đệm lớn nhất khu vực Bắc Mỹ, đã từ lâu tìm kiếm các nhà cung cấp tại Mexico và Trung Mỹ để chuẩn bị cho những thay đổi trong tương lai khi đối mặt với sự gián đoạn chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, doanh nghiệp này cho biết đã gặp rất nhiều khó khăn để có nguồn nguyên liệu như bông và vải tổng hợp không quá đắt so với những sản phẩm cùng chủng loại, được sản xuất quy mô lớn bởi những nhà cung cấp hiện nay tại Trung Quốc, Pakistan và Ấn Độ.
Trong khi đó, hãng sản xuất cung tên thể thao Sirius Archery Products (Hoa Kỳ) cho biết đã thử tìm nhà cung cấp thanh carbon chất lượng cao mà gần với Hoa Kỳ kể từ khi chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ - Trung Quốc nổ ra nhưng không thành công, buộc hãng này phải chuyển sang các nhà cung cấp Nhật Bản với chi phí cao.
Khảo sát của hãng tư vấn Kearney (Hoa Kỳ) đối với giám đốc các công ty sản xuất của Hoa Kỳ cho thấy có đến 70% các giám đốc điều hành cho biết đã lên kế hoạch, đang cân nhắc hoặc dự kiến chuyển hoạt động sản xuất sang Mexico nhưng chỉ có 17% trong số này cho biết là đã thực hiện.
Nhiều doanh nghiệp Hoa Kỳ nhận thấy năng lực sản xuất tại Mexico còn nhiều hạn chế. Một số thiết bị hoặc linh kiện không thể được sản xuất tại Mexico, ví dụ khuôn mẫu đắt tiền cho các sản phẩm nhựa vẫn phải nhập từ Trung Quốc, ông Omar Troncoso – quản lý cấp cao của chi nhánh Kearney tại Mexico.
