Việc giá dầu thô ngọt nhẹ Texas (WTI) giao tháng 5/2020 (CLC1) chốt phiên giao dịch ngày 20/4 lần đầu tiên trong lịch sử giảm xuống mức -37,63 USD/thùng hay nói cách khách, người bán phải trả tiền cho người mua để dầu thô được đem đi, khiến nhiều người lo ngại về sự sụp đổ của thị trường dầu mỏ trong bối cảnh nhu cầu sử dụng dầu thô trên toàn cầu suy giảm chưa từng thấy vì đại dịch Covid-19.
Câu trả lời ngắn gọn là không, thị trường dầu thô không sụp đổ và không phải loại dầu thô nào cũng đều “miễn phí”. Trong phiên giao dịch ngày 21/4, ngày giao dịch cuối cùng của hợp đồng dầu thô CLC1, giá dầu thô CLC1 đã phục hồi trở lại, đạt 1,17 USD/thùng. Do giá dầu thô CLC1 đã cận ngày hết hạn nên không thực sự phản ánh đúng góc nhìn của thị trường đối với giá dầu thô. Trong phiên giao dịch sáng nay (theo giờ Việt Nam), giá dầu thô WTI giao tháng 6/2020 (CLC2) đã tăng 7,29% lên mức 21,92 USD/thùng; giá dầu thô WTI giao tháng 7 và tháng 8/2020 đều được giữ ổn định trên mốc 20 USD/thùng.
Trên thị trường tương lai, các hợp đồng giao dịch các loại hàng hoá như dầu thô, vàng, cà phê hoặc các loại chứng khoán được ký kết ở thời điểm hiện tại và được giao hàng trong tương lai. Các hợp đồng giao dịch tương lai được gắn với một ngày hết hạn giao dịch cụ thể, cũng là ngày mà người bán phải chuyển giao hàng cho người mua. Bên cạnh đó, không phải hợp đồng giao dịch tương lai nào kết thúc cũng gắn với việc chuyển giao hàng hoá thực tế mà thông thường các bên sẽ tiến hành thanh toán bù trừ tiền với nhau thông qua các tài khoản.
Hợp đồng giao dịch trên thị trường tương lai về mặt bản chất cũng là hợp đồng cung cấp một loại hàng hoá hoặc một loại chứng khoán cụ thể nào đó. Trên thị trường tương lai, một số nhà đầu tư tiến hành mua đi và bán lại các hợp đồng vì mục tiêu đầu cơ giá, trong khi đó, một số bên khác tham gia thị trường vì họ chính là những người trực tiếp sử dụng loại hàng hoá đó.
Khi hợp đồng tương lai của một loại hàng hoá gần đến hết hạn giao dịch những nhà đầu tư vì mục tiêu đầu cơ giá sẽ tìm mọi cách để thoái vốn và chuyển sang hợp đồng giao dịch của những tháng tiếp theo; còn những bên mua vào khi các hợp đồng gần đến hạn giao dịch thường là những người cũng thường mua vào hàng hoá trên thị trường vật chất.
Đến cuối ngày hết hạn của hợp đồng giao dịch dầu thô trên thị trường tương lai, giá của dầu thô theo hợp đồng đó thường có xu hướng tiệm cận mức giá dầu thực tế trên thị trường hàng hoá vật chất do những người mua vào lúc này thường là những “người dùng cuối” và có nhu cầu sử dụng dầu thô thực tế như các nhà máy lọc dầu hoặc các hãng hàng không.
Việc giá dầu theo hợp đồng CLC1 giảm xuống mức -37,63 USD/thùng là do nhu cầu sử dụng dầu thô trên thị trường thực tế đã ở mức rất yếu khi hầu hết các hoạt động kinh tế tại Hoa Kỳ bị đình trệ vì đại dịch Covid-19 kết hợp với yếu tố các kho chứa dầu thô tại đây đang nhanh chóng bị lấp đầy, điều này khiến hầu như không ai có nhu cầu nhận thêm dầu thô vào thời điểm này. Bên cạnh đó, việc hợp đồng CLC1 sẽ hết hạn trong ngày giao dịch kế tiếp (ngày 21/3) khiến giới đầu tư với mục đích đơn thuần là đầu cơ giá dầu càng chịu áp lực bán ra để cắt lỗ.
Do vậy một số chuyên gia phân tích dự báo khi hợp đồng CLC1 hết hạn trong ngày 21/3 thì giá dầu thô sẽ quay trở lại mức trên 20 USD/thùng. Trong ngày 20/3, khi hợp đồng CLC1 giảm đến 306% (theo dữ liệu của Down Jones Market Data) thì chỉ số của quỹ hoán đổi danh mục US Oil Fund – quỹ giao dịch nhiều loại hợp đồng dầu thô khác nhau chỉ giảm 10%.
Bên cạnh đó, mặc dù giá dầu thô WTI giao tháng 5/2020 (CLC1) sụp đổ xuống mức chưa từng có trong lịch sử thì các dữ liệu cho thấy số lượng hợp đồng giao dịch ở mức rất thấp, đạt 126.400 hợp đồng so với mức 800.000 hợp đồng được giao dịch của dầu thô WTI giao tháng 6/2020 (CLC2), theo dữ liệu của tập đoàn giao dịch chứng khoán CME Group.
Ông John Kilduff, chuyên gia phân tích của hãng tư vấn chứng khoán Again Capital, nhận định việc giá dầu thô CLC1 sụp đổ phản ánh thực tế các yếu tố trên thị trường hàng hoá vật chất ở mức rất yếu và thị trường đang ngày càng lo ngại về việc thiếu hụt chỗ chứa dầu thô. Tuy nhiên, các hợp đồng giao dịch dầu thô trong tương lai vẫn ở mức giá cao cho thấy thị trường hiện vẫn kỳ vọng nhu cầu sử dụng dầu thô sẽ phục hồi trở lại trong vài tháng tới, theo ông John Kilduff.
Bên cạnh đó, nguồn cung dầu thô sẽ sụt giảm trong thời gian tới khi thoả thuận cắt giảm sản lượng ở mức cao kỷ lục, gần 10% tổng nguồn cung dầu thô toàn cầu, của liên minh OPEC+ được thực hiện kể từ tháng 5/2020. Sản lượng khai thác dầu thô của Hoa Kỳ, quốc gia khai thác dầu thô lớn nhất thế giới, cũng đang giảm xuống. Điều này sẽ hỗ trợ giá dầu thô tăng lên trong những tháng tới đây. Hãng dịch vụ năng lượng Baker Hughes Co. cho biết số lượng giàn khoan dầu thô tại Hoa Kỳ trong tuần trước đã giảm 66 giàn khoan, xuống còn 438 giàn khoan; đây là mức giảm mạnh nhất kể từ năm 2015.