TÓM TẮT:
Marketing đóng vai trò quan trọng trong hoạt động bán lẻ, đặc biệt là khi sử dụng các công cụ điện tử và có sự kết nối internet. Bài viết đưa ra quan niệm và ứng dụng về marketing điện tử nhằm đánh giá hoạt động bán lẻ ở Việt Nam trong thời gian qua.
Từ khóa: Marketing điện tử; bán lẻ, ứng dụng, marketing online, internet.
1. Khái niệm về marketing điện tử
Có nhiều cách hiểu marketing điện tử, sau đây là một số định nghĩa điển hình:
- Joel Reedy, Shauna Schullo, Kenneth Zimmerman (2000) quan niệm: Marketing điện tử bao gồm tất cả các hoạt động để thỏa mãn nhu cầu và mong muốn của khách hàng thông qua mạng internet và các phương tiện điện tử.
- PR Smith & Dave Chaffey (2005) thì coi marketing điện tử là việc ứng dụng mạng internet và các phương tiện điện tử như máy tính cá nhân, máy tính cầm tay… để tiến hành hoạt động marketing nhằm đạt được các mục tiêu của tổ chức và duy trì quan hệ của khách hàng thông qua việc nâng cao hiểu biết về họ (thông tin, hành vi, giá trị, mức độ trung thành …), từ đó tiến hành các hoạt động xúc tiến hướng mục tiêu và các dịch vụ qua mạng nhằm thỏa mãn nhu cầu khách hàng.
- Theo Philip Kotler (2007), marketing điện tử là quá trình lập kế hoạch, giá, phân phối và xúc tiến đối với sản phẩm, dịch vụ và ý tưởng để đáp ứng nhu cầu của tổ chức và cá nhân - dựa trên các phương tiện điện tử và Internet.
- Strauss & Frost (2008) định nghĩa marketing điện tử là việc sử dụng công nghệ thông tin cho các hoạt động marketing và cũng là quá trình tạo lập, giao tiếp, truyền tải, thay đổi các giá trị cho khách hàng, người tiêu dùng, đối tác và cả xã hội.
Từ các quan niệm trên, có thể đưa ra khái niệm về marketing điện tử đó là việc sử dụng các công cụ điện tử được áp dụng trong hoạt động marketing, tức là bao gồm các hoạt động marketing trên internet và các phương tiện điện tử khác (email, facebook...).
Một số công cụ phổ biến dùng trong marketing điện tử là: Website marketing; email marketing; sàn giao dịch (B2B, B2C, C2C); mạng xã hội (youtube, facebook,…).
2. Ứng dụng marketing điện tử trong bán lẻ ở Việt Nam
- Xu hướng tiêu dùng trực tuyến
Theo khảo sát của Vietnam Report năm 2019 về hành vi người dùng, 3 nhóm mặt hàng mà người tiêu dùng thường sử dụng kênh trực tuyến để mua nhất chính là: Đặt chỗ du lịch, vé máy bay, khách sạn (chiếm tỷ lệ 54,4%); Quần áo, giày dép (41,2%) và Thiết bị đồ dùng gia đình (38,2%). (Hình 1)
Hình 1: Một số mặt hàng tiêu thụ trực tuyến phổ biến
Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát doanh nghiệp ngành bán lẻ, tháng 9/2019
- Sử dụng hình thức website marketing
Trong phân khúc bán lẻ trực tuyến, năm 2019, lần lượt chứng kiến sự ra đi của Robins.vn (Central Group), Adayroi.com (Vingroup) và Lotte.vn (Lotte). Những trang thương mại điện tử này đều được đánh giá là kinh doanh không hiệu quả, trong đó dễ nhận thấy nhất là số lượt truy cập website.
Theo thống kê của trang web https://iprice.vn/insights/mapofecommerce/, đến năm 2019, các trang thương mại điện tử bán lẻ như Shopee, Lazada, Tiki và Sendo luôn duy trì ổn định từ 20 - 40 triệu trong hơn 1 năm qua, trong khi Adayroi chưa từng chạm mốc 10 triệu lượt/tháng. Ngoài ra, Sendo là nền tảng duy nhất tăng trưởng lượt truy cập website trong quý III, còn các sàn khác đều có sự sụt giảm nhất định. (Hình 2)
Hình 2: Lượng truy cập website của 5 sàn thương mại điện tử trong bán lẻ từ quý III/2018 đến quý III/2019
Nguồn: https://advertisingvietnam.com/2019/12/nhung-bien-dong-cua-nganh-ban-le-viet-nam-nam-2019/
- Sử dụng hình thức B2C
Ngành Bán lẻ Việt Nam đang được hưởng lợi từ sự gia tăng của tầng lớp trung lưu phát triển nhanh nhất ở Đông Nam Á. Tầng lớp trung lưu dự kiến sẽ đạt 33 triệu vào năm 2020, tăng từ 12 triệu vào năm 2012[1]. Điều này thúc đẩy việc chi tiêu trên trực tuyến do thành phần trung lưu ở Việt Nam có xu hướng tăng, đồng thời, nó cũng sở hữu một lượng dân số tương đối trẻ, với 40% dân số dưới độ tuổi 24[2]. (Hình 3)
Hình 3: Bán lẻ trực tuyến theo hình thức B2C ở Việt Nam
Nguồn: Deloite (2019) Retail in Vietnam Navigating the digital retail landscape (p11) (năm 2020f là dự báo)
Theo báo cáo Deloite (2019), các kênh B2C, Lazada và Tiki nổi lên như những nền tảng phổ biến nhất (Hình 4)
Hình 4: 5 sàn thương mại điện tử sử dụng hình thức B2C (%)
Nguồn: Deloite (2019) Retail in Vietnam Navigating the digital retail landscape (p.26)
- Sử dụng mạng xã hội
Bên cạnh các hình thức ở trên, mạng xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong hoạt động bán lẻ. Để đo lường hiệu quả truyền thông trên mạng xã hội, sử dụng chỉ số YouNet Media Index (YMI) và sử dụng nền tảng lắng nghe mạng xã hội SocialHeat để theo dõi Thương hiệu, Chiến dịch, dựa trên các 4 chỉ số Brand Mention Score (hệ số của lượng thảo luận có nhắc đến Thương hiệu), Sentiment Score (hệ số giữa thảo luận tích cực và tiêu cực), Buzz Score (hệ số của tổng lượng thảo luận về thương hiệu) và Audience Scale Score (lượng ảnh hưởng thực tế tạo nên thảo luận).
[3]Đến cuối năm 2019, có sự thay đổi lớn trong thứ hạng của các sàn thương mại điện tử khi người dùng đang dần bớt thích thú với các chương trình giảm giá và chuyển sang quan tâm hơn về chất lượng của các đợt giảm giá này như Sendo: Tập trung quảng bá cho dịp Black Friday cuối tháng thay vì ngày 11/11, Sendo triển khai chiến dịch “Sendo Black Friday - Hoàn tiền 100 tỷ” và giành được lượng thảo luận khổng lồ trong ngày 28/11. Hoạt động nổi bật như livestream/PR posts; Viral clips “Black Friday - Hoàn tiền trăm tỷ”, bài PR và gameshow, minigame được Sendo linh động triển khai; Tiki: Tiếp tục chiến dịch Tiki đi cùng sao Việt là sự kết hợp cùng Hiền Hồ, Min, Bùi Anh Tuấn, Hoàng Tôn,… trong tháng 11. Bên cạnh đó, nổi bật trong tháng là gameshow “Đông là thắng”, các clip cover/viral dance từ micro influencers (PATO Club, Miss Thy, Hậu Hoàng,...). Minigame kết hợp với nhãn hàng đối tác và post tương tác cũng được Tiki triển khai. (Bảng 1)
Bảng 1. Thương hiệu ngành Bán lẻ trực tuyến:
Xếp hạng thương hiệu YMI ngành Bán lẻ
Nguồn: https://www.younetmedia.com/insights/bang-xep-hang-thuong-hieu-ymi-thang-11-2019.html
Ta đánh giá marketing điện tử đối với ngành bán lẻ ở Việt Nam theo mô hình SWOT như sau: (Bảng 2)
Bảng 2. Mô hình SWOT marketing điện tử trong ngành Bán lẻ ở Việt Nam
Nguồn: Tổng hợp của tác giả.
TÀI LIỆU TRÍCH DẪN:
[1]“ASEAN Connected”. HSBC. <https://www.business.hsbc.com.au/-/media/library/markets-selective/australia/pdf/campaign-asean-aseanconnected-final-report.pdf>
[2]“The World Factbook”. Central Intelligence Agency. <https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2010.html>
[3] YouNet Media Index: Bảng xếp hạng Thương hiệu Tháng 11/2019. <https://www.younetmedia.com/insights/bang-xep-hang-thuong-hieu-ymi-thang-11-2019.html>
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Vietnam Report (2019). Khảo sát doanh nghiệp ngành bán lẻ, tháng 9/2019.
- Deloite (2019). Retail in Vietnam Navigating the digital retail landscape.
- Strauss, J., Frost, R. and El-Ansary, A. (2008).E-marketing, 5thinternational edition. Harlow: Pearson Prentice Hall.
- Kotler.P (2007). Marketing managament, 11th edition. New York, USA: Prentice Hall.
5. PR Smith & Dave Chaffey (2005). Emarketing Excellence (Emarketing Essentials). Butterworth-Heinemann.
- Joel Reedy, Shauna Schullo, Kenneth Zimmerman (2000). Electronic Marketing: Integrating Electronic Resources into the Marketing Process. Orlando, Florida, U.S.A: Harcourt College Pub.
DISCUSSION ABOUT THE APPLICATION OF DIGITAL MARKETING IN RETAIL ACTIVITIES IN VIETNAM
Master. PHAM THANH CONG
Vietnam Institute of Economics
ABSTRACT:
Marketing plays an important role in retail, especially when retailers using digital and online marketing tools. This article presents the concepts of digital marketing and its applications to evaluate the performance of Vietnam’s retailers.
Keywords: Digital marketing, retail, application, online marketing, the Internet.
[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ,
Số 16, tháng 7 năm 2020]
