Nhiều đặc sản vùng, miền mở được đường vào hệ thống phân phối có uy tín (ảnh: Khách thăm quan gian hàng nông sản Yên Bái bên trong siêu thị Big C)
Nhiều đặc sản vùng, miền mở được đường vào hệ thống phân phối có uy tín ở các đô thị lớn (ảnh: Khách thăm quan gian hàng nông sản Yên Bái bên trong siêu thị Big C)

 

miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, doanh nghiệp thưởng chẳng mặn mà đầu tư vào sản xuất hay kinh doanh. Cái khó dễ thấy nhất là ở những địa bàn khó khăn, nguồn lao động tại chỗ trình độ thấp, hạ tầng cơ sở kém phát triển, địa hình chia cắt khiến chi phí vận chuyển cao.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất đối với doanh nghiệp chính là quy mô thị trường nhỏ, sức mua thấp. Hiển nhiên hiếm nhà đầu tư nào mạo hiểm bỏ tiền vào một thị trường quá nhỏ để sinh lời.

Ở góc nhìn của quản lý nhà nước, Chính phủ nhận thức rất rõ vị trí, vai trò của phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo. Kết quả là ngày 30 tháng 6 năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 964/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015 - 2020.

Chương trình được thực hiện tại 287 huyện có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn với kinh phí được huy động từ ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương và các nguồn vốn hỗ trợ khác.

Mục tiêu của Chương trình là phấn đấu đạt mức tăng trưởng hàng năm về tổng mức bán lẻ của hàng hóa và dịch vụ trên địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo khoảng từ 10% - 12%, số lượng thương nhân, doanh nghiệp có năng lực thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia hoạt động thương mại tại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo mỗi năm tăng trung bình 8 - 10%.

Mặc dù là tiền của nhà nước, nhưng nhà nước không thể làm thay mà thông qua doanh nghiệp để phát triển thương mại. Làm sao thuyết phục được doanh nghiệp kinh doanh ở 287 huyện có điều kiện khó khăn và đặc biệt khó khăn, hầu như không có lợi thế về quy mô thị trường?

Nếu không thuyết phục được doanh nghiệp, cụ thể là doanh nghiệp không bị hấp dẫn bởi lợi thế về quy mô thị trường, thì tiền của nhà nước vẫn tiêu, mà mục tiêu phát triển thương mại ở địa bàn khó khăn không đạt được.

Huyện Phù Yên có gần 500ha trồng cây ăn quả có múi
Huyện Phù Yên có gần 500ha trồng cây ăn quả có múi

 

Là cơ quan trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt Chương trình này, Bộ Công Thương qua các năm đã phối hợp và cấp kinh phí cho một số địa phương triển khai kết nối và thu hút được các thương nhân, doanh nghiệp đầu tư, phát triển hoạt động thu mua, quảng bá sản phẩm hàng hóa nông lâm thủy sản của khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo thông qua tổ chức các Hội nghị, hội thảo tại các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ngãi, Kiên Giang.

Qua đó tìm kiếm giải pháp trong việc hình thành chuỗi cung ứng, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hiện đại, bền vững, tạo điều kiện cho sản phẩm nông sản thế mạnh của địa phương cung ứng vào hệ thống phân phối trên cả nước và xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Các hội nghị, hội thảo này đã hút được hàng trăm đại biểu từ các cơ quan quản lý và doanh nghiệp hai nước Việt Nam, Trung Quốc tham dự.

Đặc biệt, có sự tham gia trưng bày, giới thiệu, quảng bá các sản phẩm, hàng hóa là lợi thế phát triển của các địa phương khu vực biên giới, miền núi, vùng sâu vùng xa và hải đảo của Việt Nam như: Bắc Giang, Hải Dương, Hà Nam, Quảng Ninh, Yên Bái, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Bến Tre, Đồng Nai, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đắk Lắk, An Giang, Long An, Kiên Giang…

Đây là cơ hội để các doanh nghiệp, đơn vị đầu mối về xuất nhập khẩu các mặt hàng nông, lâm, thủy sản của hai bên gặp gỡ, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm, giao lưu tìm hiểu đối tác, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, tiêu thụ hàng hóa là lợi thế phát triển miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

Tại các hội nghị, hội thảo, đã kết nối được hơn 60 doanh nghiệp của Việt Nam ký kết trên 80 hợp đồng xuất, nhập khẩu hàng hóa với các đối tác Trung Quốc.

Cái hấp dẫn doanh nghiệp ở đây, cái làm cho chính sách “Khuyến khích phát triển thương nhân, các loại hình doanh nghiệp hoạt động thương mại tại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo” thành công chính là tạo ra sự kết nối để hình thành nên chuỗi cung ứng.

Lúc này, lợi thế về quy mô chính là thị trường ở những đô thị lớn và thị trường xuất khẩu.

Lợi thế về quy mô thị trường từ việc hình thành chuỗi cung ứng đã kích thích sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế gồm doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, Hợp tác xã, Tổ hợp tác, hộ kinh doanh… tại địa bàn các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

Chính lực lượng này đã đáp ứng phần lớn nhu cầu cho sản xuất và đời sống của nhân dân, góp phần ổn định giá cả thị trường, thúc đẩy sản xuất phát triển, giải quyết công ăn việc làm cho nhân dân địa phương khu vực khó khăn.

Khách tham quan gian hàng bên lề  Hội nghị Tổng kết Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015-2020.
Khách tham quan gian hàng bên lề Hội nghị Tổng kết Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015-2020.

 

Cũng chính lực lượng này đã góp phần quan trọng vào hình thành một số vùng sản xuất nông nghiệp hàng hoá tập trung, nhiều mô hình sản xuất hiệu quả cao, xây dựng và phát triển được một số thương hiệu nông sản hàng hóa được thị trường trong nước và quốc tế biết đến như: Vải thiều Lục Ngạn, gà đồi Yên Thế, mỳ Chũ, mật ong rừng Sơn Động, Chè Shan tuyết Mộc Châu, Cam Cao Phong, miến dong Bắc Kạn, Bưởi Đoan Hùng… cùng với nhiều sản phẩm nông sản thế mạnh khác không chỉ phục vụ nhu cầu tiêu dùng tại địa phương mà còn cung cấp cho các đô thị lớn và xuất khẩu.

Giải quyết bài toán lợi thế về quy mô thị trường thông qua hình thành chuỗi cung ứng cũng phản ánh quan điểm về xây dựng thể chế. Theo đó, doanh nghiệp là lực lượng nòng cốt triển khai, trong khi nhà nước đóng vai trò quản lý, thiết lập hạ tầng và tạo môi trường thuận lợi.