Trước đó, ngày 4/7/2022, Chính phủ đã có Tờ trình trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự án Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn.
Ngay khi nhận được Tờ trình của Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo và ngày 5/7, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đã tiến hành phiên họp thẩm tra đối với Tờ trình của Chính phủ.
Theo đó, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhóm xăng, dầu, mỡ nhờn xuống mức sàn trong khung thuế đến hết ngày 31/12/2022 như sau: Xăng: Giảm từ 2.000 đồng/lít xuống mức sàn 1.000 đồng/lít; Nhiên liệu bay: Giảm từ 1.500 đồng/lít xuống mức sàn 1.000 đồng/lít; Dầu diesel: Giảm từ 1.000 đồng/lít xuống mức sàn 500 đồng/lít; Dầu mazut, dầu nhờn: Giảm từ 1.000 đồng/lít xuống mức sàn 300 đồng/lít; Mỡ nhờn: Giảm từ 1.000 đồng/kg xuống mức sàn 300 đồng/kg; Dầu hỏa: Giữ mức 300 đồng/lít vì đây là mức sàn trong khung mức thuế.
Liên quan đến thời hiệu của Nghị quyết, Chính phủ đề xuất có hiệu lực từ ngày hiệu lực từ 1/8 đến 31/12/2022 và khi Nghị quyết này được ban hành sẽ thay thế cho Nghị quyết 13/2021/UBTVQH15 và Nghị quyết 18/2022/UBTVQH15. Đồng thời đề xuất đến ngày 1/1/2023 khung thuế bảo vệ môi trường quay trở lại áp dụng theo Nghị quyết 579/2018/UBTVQH14 ngày 26/9/2018.
Quyết định hiệu lực thi hành sớm nhất có thể
Điều hành phiên họp bất thường của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, xăng dầu là một loại vật tư chiến lược, đồng thời là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu không chỉ đối với tiêu dùng mà đối với cả sản xuất. Do đó, nguyên tắc quản lý giá xăng dầu theo quy định trong Luật Giá, quản lý theo nguyên tắc thị trường nhưng có sự điều tiết của Nhà nước và xăng dầu nằm trong danh mục các mặt hàng nhà nước bình ổn giá.
Theo tính toán hiện nay, chi phí xăng dầu trong nền kinh tế Việt Nam chiếm khoảng 3,52% tổng chi phí của nền kinh tế, gas khoảng 1,45%. Cũng theo tính toán của từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tổng cục Thống kê, nếu giá xăng dầu tăng khoảng 10% thì GDP của toàn bộ nền kinh tế giảm khoảng 0,5%. Do đó, trong bối cảnh giá dầu tăng như hiện nay thì việc bình ổn giá là hết sức quan trọng, vừa kiềm chế lạm phát.
Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, lần này lạm phát không còn là cục bộ mà do tác động kép của đại dịch COVID-19, căng thẳng địa chính trị xung đột trên thế giới, đứt gãy các chuỗi cung ứng, giá nhiên liệu, lương thực, về vật tư, nguyên liệu đều tăng. Các nước châu Âu, Mỹ đều lạm phát rất cao.
Trong khi đó, nước ta đang trong chiến lược phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, vừa kiềm chế lạm phát góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, vừa hỗ trợ tăng trưởng, trực tiếp giảm chi phí cho doanh nghiệp, giảm chi phí cho người dân. Vì vậy việc xem xét giảm thuế bảo vệ môi trường đối với giá xăng dầu sẽ có 2 tác động, tác động trực tiếp từ việc giảm giá xăng dầu, giảm tiêu hao chi phí gián tiếp.
Nhất trí với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho rằng: Việc tiếp tục trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét để điều chỉnh mức thuế bảo vệ môi trường về mức sàn trong biểu khung thuế bảo vệ môi trường theo Luật Thuế bảo vệ môi trường là hết sức cần thiết nhằm góp phần bình ổn và tiếp tục giảm mức tăng giá xăng, dầu trong nước trước bối cảnh biến động của tình hình giá xăng, dầu thế giới, góp phần vào thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội cũng như giải quyết khó khăn cho đời sống người dân và doanh nghiệp. Mức giảm mà Chính phủ đề xuất cũng được nhất trí bởi đây đã là mức kịch khung trong thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, không thể giảm thêm được nữa.
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng cho rằng, nếu nội dung này được trình xem xét quyết định sớm hơn sẽ tốt hơn nữa. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho biết, việc ban hành nghị quyết này là phù hợp với thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và việc xem xét quyết định theo trình tự thủ tục rút gọn là phù hợp với quy định Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong trường hợp cấp bách để giải quyết vấn đề phát sinh trong thực tiễn.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị nếu kỳ điều hành giá xăng dầu tiếp theo sớm hơn ngày 15/7 thì có thể lấy mốc có hiệu lực của Nghị quyết từ kỳ điều hành tiếp theo; nếu kỳ điều hành giá của Chính phủ sau ngày 15/7 thì lấy ngày có hiệu lực của Nghị quyết là từ ngày 15/7.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị có thêm đánh giá tác động của việc giảm thuế bảo vệ môi trường đến việc giảm giá xăng dầu trên thực tế. Bởi tỷ trọng thuế trong giá xăng dầu so với các nước là thấp, nên tác động của việc giảm thuế chưa chắc đã tác động lớn đến giảm giá. Ngoài ra, tác động đến ngân sách nhà nước cũng cần được xem xét.
Tiếp tục nghiên cứu điều chỉnh các loại thuế khác để giám giá xăng dầu
Nhất trí với đề xuất của Chính phủ song Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng cho biết mức giảm hiện nay đối với thuế bảo vệ môi trường trong giá xăng dầu không đáng kể. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu rõ, trong Nghị quyết chất vấn với Bộ trưởng Bộ Công Thương có đưa ra vấn đề về cấu thành giá xăng dầu, ngoài thuế phí ra còn các chi phí khác, chi phí định mức tiêu hao. Do đó, Chính phủ cũng phải cân nhắc để xem các yếu tố khác cấu thành giá cơ sở của giá xăng dầu để có chính sách điều hành và tiếp tục giảm giá xăng dầu xuống.
Kết luận nội dung phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Chính phủ, Bộ Tài chính đã rất có trách nhiệm trong việc bám sát diễn biến thực tế của tình hình thực hiện, các chủ trương chung theo các kết luận của Trung ương, nghị quyết của Quốc hội để có Tờ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nhận được sự đánh giá cao từ dư luận xã hội khi sớm vào cuộc mạnh để thực hiện các cam kết trong các phiên chất vấn, trả lời chất vấn.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với nội dung Tờ trình của Chính phủ liên quan đến thực hiện đúng thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong điều chỉnh giảm thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng xăng, dầu.
Về mặt nội dung nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, căn cứ vào Tờ trình của Chính phủ và thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết ban hành Nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu như đề nghị của Chính phủ. Đồng thời, thống nhất thời hạn áp dụng Nghị quyết là ngày 11/7/2022 đến hết ngày 31/12/2022. Từ 1/1/2023 sẽ áp dụng thuế bảo vệ môi trường theo tinh thần Nghị quyết 579/2018/UBTVQH14, nếu không có trường hợp gì đặc biệt. Khi Nghị quyết này được ban hành sẽ thay thế cho Nghị quyết 13/2021/UBTVQH15 và Nghị quyết 18/2022/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ xem xét để nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung Nghị định liên quan đến thuế nhập khẩu ưu đãi tối huệ quốc MFN; đồng thời, khẩn trương xem xét, nghiên cứu đối với những vấn đề liên quan đến thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng xăng, dầu. Trong trường hợp giá cả xăng, dầu thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, tăng cao hoặc vẫn neo ở mức cao, tác động đến chỉ số lạm phát, kinh tế vĩ mô, sinh kế đời sống người dân và tăng trưởng nền kinh tế thì Chính phủ sớm nghiên cứu để trình Quốc hội xem xét, quyết định.
Ngoài việc cắt giảm thuế, đề nghị Chính phủ nghiên cứu để có thể có những chính sách hỗ trợ đối với một số đối tượng bị tác động trực tiếp trong trường hợp giá xăng dầu tiếp tục tăng cao hoặc neo ở mức cao các ngư dân đánh bắt thủy sản, nhất là đánh bắt xa bờ, giao thông vận tải, người nghèo, người thu nhập thấp. Lưu ý Chính phủ cần chủ động có những kịch bản nghiên cứu để ứng phó cho phù hợp, Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát lại các yếu tố cấu thành cơ cấu giá xăng dầu theo các nghị quyết của Quốc hội và nghị quyết về chất vấn, trả lời chất vấn.
Tại phiên họp, với 100% thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn.
Liên quan đến các loại thuế khác và điều hành về giá xăng dầu, Chủ tịch Quốc hội cho biết do tính chất quan trọng của xăng dầu nên vừa phải đảm bảo nguồn cung nguồn cung xăng dầu - đây là yếu tố then chốt, quyết định - và vừa phải bình ổn giá.
Trong trường hợp tiếp tục có biến động về giá xăng dầu, có 2 cách để xem xét trong điều hành. Một là tiếp tục xem xét để cắt giảm một số loại thuế và Chính phủ có đề xuất liên quan thuế VAT thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Hai là thuế nhập khẩu thuộc thẩm quyền của Chính phủ.
Hiện nay thuế nhập khẩu có hai loại là thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt theo các cam kết đối với các hiệp định thương mại tự do FTA và thuế nhập khẩu ưu đãi MFN. Đối với thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt theo các FTA, thuế hiện hành đối với các cam kết hiệp định này, xăng là 8%. Đến ngày 1/1/2023 xăng chỉ còn 5%, dầu vẫn là 0%. Đến ngày 1/1/2024, là thời điểm cuối cùng theo các cam kết này thì cả xăng và dầu đều về 0%.
Khi đó, trong công thức tính giá cơ sở của mặt hàng xăng dầu sẽ tự động giảm. Như vậy trong công thức cơ sở để tính giá xăng dầu không còn thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt nữa. Đối với thuế nhập khẩu ưu đãi MFN, hiện nay là xăng dầu diesel là 20% và dầu hỏa và nhiên liệu bay là 7%.
