Đưa chuối Laba xuất ngoại

 

Tỉnh Lâm Đồng hiện có 43 dân tộc cùng sinh sống, trong đó có các tộc người bản địa là Mạ, K’Ho, Chu Ru, M’Nông và S’Tiêng. Những năm trở lại đây, nhiều hộ dân đã đổi đời nhờ loại trái cây đặc sản - Chuối Laba.

Vào những năm 30 của thế kỷ trước, sau quá trình nghiên cứu về thổ nhưỡng và khí hậu, người Pháp đã cho trồng giống chuối mới ở đây với tên gọi chuối. Tại vùng Phú Sơn, Lâm Đồng, chuối Laba còn được gọi với một tên khác nữa là chuối Dạ Hương bởi mùi hương thơm đặc trưng khi chín.

Loại quả này được xem là một đặc sản của vùng đất Đà Lạt - Lâm Đồng, bởi khi trồng ở đây, chuối Laba cho quả to, ngọt và có chất lượng tốt nhất. Sinh trưởng tốt ở vùng đất đỏ bazan hoặc đất phù sa, nơi có nền nhiệt tương đối mát mẻ quanh năm. Chuối Laba hiện được trồng nhiều ở khu vực Đức Trọng, Đơn Dương, Lạc Dương, Đam Rông...

Chuối Bala từ lúc trồng đến lúc ra buồng khoảng 8 tháng, từ lúc ra buồng đến lúc thu hoạch khoảng 4 tháng nữa, tổng cộng 12 tháng là có thể thu chính vụ. Nếu chăm sóc tốt, chuối cho năng suất cao và chất lượng. Mỗi buồng chuối đạt từ 25 - 30kg, cho khoảng 10 - 12 nải, sản lượng thu hoạch bình quân cả vườn là 4 tấn mỗi tháng.

Có mặt trên mảnh đất Lâm Đồng từ gần một thế kỷ trước nhưng có một thời gian chuối Laba gần như đã bị lãng quên. Nhiều năm trở lại đây, loại chuối này đã được phục tráng và trồng theo quy trình công nghệ cao. Hiện chuối Laba đã được công nhận là mặt hàng đặc sản của Đà Lạt - Lâm Đồng được người dân trong và ngoài tỉnh ưa chuộng.

Hiện nay, diện tích và sản lượng chuối Laba đạt hiệu quả kinh tế cao nhất tại tỉnh Lâm Đồng thuộc địa phận xã Đạ K’Nàng, huyện Đam Rông - nơi có khoảng 43% dân số là người đồng bào dân tộc thiểu số.

Từ mạnh dạn chuyển đổi…

Thời gian trước, việc canh tác không hiệu quả nên tỷ lệ hộ nghèo tại địa phương chiếm đến 80%. Để cải thiện tình hình, chính quyền địa phương đã vận động người dân chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang trồng chuối Laba, mắc ca... Từ khi mạnh dạn chuyển đổi cây trồng và tham gia chuỗi liên kết, cây chuối Laba đã thực sự góp phần “thay áo mới” cho cuộc sống nhiều hộ dân người K’Ho, Dao ở xã Đạ K’Nàng.

Chị Kon Sơ Ka Hương (dân tộc K’Ho) cho biết, gia đình chị có vườn cà phê rộng 1ha nhưng đã trồng hơn 20 năm nên năng suất giảm nhiều. Gia đình chị quyết định trồng xen cà tím, ớt cay và 1.000 cây chuối Laba vào vườn cà phê. Mỗi khi đến đợt thu hoạch, HTX Laba Banana Đạ K’Nàng cho xe đến thu mua tại vườn với giá ổn định là 5.500 đồng/kg. Thu nhập từ chuối Laba cao gấp mấy lần vườn cà phê nên gia đình chị đã chuyển toàn bộ diện tích cà phê sang trồng chuối.

Là một trong số các hộ tiên phong chuyển đổi 5 ha cà phê già cỗi sang trồng chuối Laba liên kết với HTX Laba Banana Đạ K’Nàng, ông Bùi Minh Tu cho biết: Trồng chuối tốn ít công hơn so với trồng cà phê hoặc một số loại cây khác. Với diện tích khoảng 3.000 m2, đầu tư khoảng 50 triệu đồng tiền phân bón, nước tưới, mỗi bụi chuối mẹ đẻ từ 3-5 cây con. Từ mùa thu hoạch thứ 2, trung bình mỗi bụi chuối đạt khoảng 150 kg quả; với giá hơn 15.000 đồng/kg như hiện nay. Nếu thuận lợi, người trồng thu được khoảng hơn 500 triệu đồng/năm".

Từ năm 2007, Tỉnh Lâm Đồng đã  tiến hành nghiên cứu phục tráng và phát triển chuối Laba và cho trồng trên diện rộng.

Tháng 9/2012,  chuối Laba Lâm Đồng đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học - Công nghệ) công nhận thương hiệu đặc sản.

…Đến mở rộng chuỗi liên kết

Từ đỉnh cao đồi nương, phóng tầm mắt ngắm diện tích hơn 10 ha chuyên canh chuối Laba ở xã Đạ K’Nàng đang vươn cành xanh tốt, anh Nguyễn Huy Phương - Giám đốc HTX Laba Banana Đạ K'Nàng cho biết: Khi mới thành lập năm 2018, HTX chỉ có 7 thành viên ở thôn Đạ Mur tham gia chuỗi liên kết, chuyển đổi 5 ha cây cà phê già cỗi sang trồng chuối. 2 năm sau, số hộ liên kết đã lên con số 40 và diện tích tăng nhanh lên hơn 200ha, năng suất bình quân 80 - 100 tấn/ha, tỷ lệ xuất khẩu chiếm tới 70% sản lượng. Số nông hộ liên kết không chỉ ở xã Đạ K’Nàng mà được mở rộng sang các xã gần đó như Phi Liêng (huyện Đam Rông), Phú Sơn và Tân Hà (huyện Lâm Hà).

Năm 2019, được sự hỗ trợ của các ngành chức năng huyện Đam Rông, HTX đã đăng ký hồ sơ để được công nhận là sản phẩm OCOP tỉnh Lâm Đồng. Và đến năm 2020, sản phẩm chuối Laba của HTX đã được công nhận đạt chuẩn OCOP hạng 4 sao. Đây là cơ sở để HTX đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường trong nước. Sản phẩm chuối của HTX đã được phân phối tại TP. Hồ Chí Minh và mở rộng dần xuống các tỉnh miền Đông, miền Tây Nam Bộ và các tỉnh ven biển miền Trung.

Năm 2022, HTX Laba Banana Đạ K’Nàng mở rộng liên kết sản xuất chuối và cây ăn quả với 35 hộ dân, nâng tổng số hộ liên kết lên 85 hộ. Quy mô sản xuất 200 ha, sản lượng 5.000 tấn với tỷ lệ xuất khẩu chiếm 70% sản lượng. Đồng thời, HTX đã tiếp tục mở rộng nhà xưởng từ 6.000 m2 lên 10.000 m2. 

Trong đó, HTX đầu tư khoảng 5 tỷ đồng trang bị mới dây chuyền sơ chế, chế biến chuối Laba thương phẩm, bột chuối Laba, chuối Laba sấy khô, nguyêu liệu sợi chuối Laba sản xuất các mặt hàng thủ công mỹ nghệ…, giải quyết việc làm cho hơn 100 người, trong đó chiếm 70% đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống tại địa phương.

Đến năm 2023, HTX tiếp tục nâng số hộ mở rộng liên kết lên 120 hộ, quy mô sản xuất 300 ha với sản lượng 7.500 tấn/năm, tỷ lệ xuất khẩu chiếm 80% sản lượng. Hiện 100% diện tích của các hộ liên kết với HTX đều thực hiện theo quy trình GlobalGAP.

Theo lãnh đạo UBND xã Đạ K'Nàng, trong những năm qua, việc mở rộng liên kết sản xuất chuối Laba giữa Hợp tác xã Laba Banana Đạ K'Nàng và người dân đã mang lại hiệu quả cao trong thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Không chỉ kinh tế người dân địa phương được cải thiện mà chuỗi liên kết này còn góp phần các hộ dân tại các xã lân cận như Phi Liêng, Liêng S’rônh (Đam Rông) và các xã Phú Sơn, Tân Hà (Lâm Hà) vươn lên làm giàu.

 

Tháng 7/2018, lô chuối Laba đầu tiên của người dân xã Ðạ K’Nàng (huyện Ðam Rông, tỉnh Lâm Đồng) được xuất khẩu sang Nhật Bản với số lượng 8 tấn, mở ra cơ hội mới nhiều tiềm năng cho thương hiệu chuối nổi tiếng lâu nay. Đại diện Hợp tác xã Thương mại dịch vụ Laba Phú Sơn - đơn vị xuất khẩu chuối cho biết, sau lô hàng đầu tiên đơn vị xuất khẩu thành công, phía Nhật Bản đặt hàng mỗi tháng cung cấp từ 3 - 4 container chuối Laba (20 tấn/container).

Sau khi chinh phục thị trường khó tính Nhật Bản, chuối Laba Đạ K’Nàng đã tiếp tục tìm đường sang Mỹ, Hàn Quốc, Malaysia và Trung Quốc. Tính riêng năm 2021, HTX Laba Banana Đạ K’Nàng đã duy trì sản lượng chuối Laba xuất khẩu sang Nhật Bản 6.000 tấn, Trung Quốc khoảng 300 tấn; đồng thời mở rộng thị trường xuất khẩu mới đến các nước Hàn Quốc (khoảng 600 tấn); Malaysia (khoảng 400 tấn); Mỹ (40 tấn)… chiếm 70% tổng sản lượng chuối do HTX liên kết sản xuất; 30% lượng chuối còn lại được tiêu thụ tại thị trường trong nước.

Để phát huy lợi thế về địa kinh tế và tiềm năng xuất khẩu chuối Laba,  Giai đoạn từ năm 2025 trở đi, HTX phải đạt công suất 70 - 75 tấn/ngày, tương ứng với vùng nguyên liệu cần xây dựng ổn định 1.000 ha. HTX LaBa Banana Đạ K’Nàng cũng sẽ tập trung đầu tư, mở rộng nhà kho, khu vực sơ chế, chế biến, kho lạnh để bảo quản nông sản cũng như tập trung vào chế biến, đa dạng hóa sản phẩm để tiếp cận thêm nhiều thị trường hơn nữa.