Liên quan đến vụ việc có dấu hiệu lừa đảo hàng gia vị và nông sản xuất khẩu sang Dubai (Các tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất - UAE), ngày 24/7 Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA) cập nhật cho biết tổng lượng hàng trong vụ việc là 5 container, gồm 2 container hồ tiêu, 1 container quế, 1 container hoa hồi và 1 container điều; giá trị lô hàng 516.761 USD; cảng đi Việt Nam; cảng đến là Jebel Ali Dubai - UAE. Người mua: Bab Al Rehab Foodstuff Trading LLC (BARFT); tại địa chỉ Office No 1006. Mai Tower, Al Nahda, Dubai, UAE; hàng giao tháng 6, cập cảng tháng 6-7/2023; ngân hàng thu hộ người mua là Ajman Bank PJSC.
Còn 1 container chưa cập cảng đã bị mất bộ chứng từ gốc
Hiện tại, 04 lô hàng đã bị lấy ra khỏi cảng mà chưa thanh toán gồm 2 container hồ tiêu, 1 container quế, 1 container điều, tổng trị giá khoảng 400 ngàn USD; còn 01 lô hàng hoa hồi dự kiến cập cảng ngày 26/7/2023 trị giá 126,3 ngàn USD thì bộ chứng từ gốc cũng đã bị mất.
Theo thông tin từ VPA, các doanh nghiệp ký với khách hàng theo hình thức nhờ thu hộ D/P, tức là bộ chứng từ xuất khẩu sẽ được ngân hàng người bán giao tới ngân hàng người mua, sau đó người mua tới ngân hàng người mua thanh toán tiền. Sau khi ngân hàng người mua nhận đủ tiền sẽ đồng thời chuyển tiền hàng về ngân hàng người bán và giao phát bộ chứng từ xuất khẩu cho người mua để người mua tiến hành thủ tục nhập khẩu và kéo container ra khỏi cảng nhập.
Các ngân hàng Việt Nam dùng dịch vụ DHL chuyển phát bộ chứng từ gốc tới ngân hàng Ajman Bank và nhân viên ngân hàng Ajman Bank đã xác nhận ký nhận thành công 05 bộ chứng từ. Tuy nhiên sau đó không rõ vì lý do gì các bộ chứng từ gốc không còn lưu tại ngân hàng Ajman nên các ngân hàng Việt Nam đã liên tục yêu cầu ngân hàng Ajman thanh toán.
Nhận thấy sự trì hoãn, chây ỳ từ phía cả ngân hàng và người mua nên các công ty xuất khẩu đã kiểm tra trên hệ thống hãng tàu thì phát hiện cả 4 container hàng đều đã biến mất khỏi cảng.
Khi phát hiện vụ việc hàng đã được lấy ra khỏi cảng, người mua không liên hệ được và nay công ty cũng đã đóng cửa tại trụ sở đăng ký. Vì vậy, các công ty đã yêu cầu ngân hàng Việt Nam điện đòi ngân hàng Ajman trả lại bộ chứng từ gốc và liên tục có điện truy vấn, kể cả qua các hình thức khác là email và điện thoại trực tiếp nhưng đến nay ngân hàng này vẫn chưa trả lời và chỉ thông báo là đã chuyển thông tin về trụ sở chính để giải quyết.
Sự phối hợp, hỗ trợ kịp thời của các cơ quan chức năng liên quan
Sau khi được doanh nghiệp trình báo sự việc, VPA đã nhanh chóng báo cáo cơ quan chức trách liên quan và đề nghị phối hợp hỗ trợ doanh nghiệp thu hồi tiền hàng.
Ngày 14-15/7/2023: Làm việc với Tham tán Thương mại Thương vụ Việt Nam tại UAE.
Ngày 15/7/2023: Gửi công văn báo cáo Bộ Công Thương, Đại sứ quán, Thương vụ Việt Nam tại UAE.
Ngày 17/7/2023: Hiệp hội họp nội bộ doanh nghiệp để cập nhật tình hình và gửi giấy mời yêu cầu các bên liên quan đến họp để nắm tình hình, xác minh sự việc.
Ngày 17/7/2023: Đại sứ quán Việt Nam tại UAE gửi công hàm đi các cơ quan liên quan của UAE gồm Bộ Ngoại giao, Ngân hàng Trung ương, Cảnh sát Dubai và Ngân hàng Ajman Bank.
Ngày 18/7/2023: Hiệp hội cùng Hiệp hội Điều Việt Nam đồng chủ trì buổi làm việc với các ngân hàng thương mại là đối tác của doanh nghiệp xuất khẩu, các hãng tàu, đại diện ngân hàng nhà nước tại TP.HCM.
Ngày 18/7/2023: Thương vụ Việt Nam tại UAE đi làm việc, trao công hàm cho Ngân hàng Ajman Bank. Sau buổi làm việc Thương vụ cho biết Ngân hàng đã tiếp nhận hồ sơ và thông báo mọi việc liên quan sẽ do trụ sở chính của Ajman Bank xử lý.
Ngày 20/7/2023: Thương vụ Việt Nam tại UAE tiếp tục đi làm việc tại trụ sở chính của Ngân hàng Ajman Bank tại tiểu bang Ajman.
Ngày 20/7/2023: Thương vụ Việt Nam tại UAE tiếp tục đi làm việc với Cảnh sát Dubai để yêu cầu mở hồ sơ điều tra vụ án lừa đảo doanh nghiệp Việt Nam liên quan đến một khách hàng Dubai và một ngân hàng Ajman.
Ngày 20/7/2023: Hiệp hội tiếp tục có công văn báo cáo các Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngân hàng Nhà nước về tình hình khấp cấp của sự việc và đề nghị các Bộ, ban, ngành hỗ trợ và phối hợp giúp thu hồi được tiền hàng về cho doanh nghiệp đối với 4 lô hàng trị giá gần 400 ngàn USD đã bị lấy ra khỏi cảng; hỗ trợ và khẩn trương làm việc với các cơ quan chức năng của Dubai để bằng mọi cách chặn người mua/đại diện người mua đã lấy được bộ chứng từ gốc của lô hàng làm thủ tục thông quan và lấy hàng ra khỏi cảng theo lịch hàng đến cảng là ngày 26/7/2023.
Ngày 21/7/2023: Bộ Công Thương có công hàm gửi Đại sứ quán UAE tại Việt Nam thông báo sự việc và đề nghị Đại sứ quán hợp tác hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam.
Ngày 21/7/2023: Thương vụ Việt Nam tại UAE đã đến làm việc với cảng vụ Dubai nhưng do ngày lễ nên sẽ tiếp tục đến làm việc vào ngày 24/7/2023.
Ngày 24/7/2023: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ gửi công hàm cho Đại sứ quán UAE tại Việt Nam đề nghị hợp tác vì tính chất vụ việc nghiêm trọng.
Ngày 24/7/2023: Hiệp hội liên hệ làm việc Đại sứ quán UAE tại Việt Nam.
Ngày 24/7/2023: Hiệp hội liên hệ Ngân hàng Nhà nước để làm việc và đề nghị hỗ trợ.
Thông qua hàng loạt các cuộc làm việc, VPA đã đề nghị các Bộ, ban, ngành, các đối tác đơn vị liên quan khẩn trương xem xét, giúp hỗ trợ Hiệp hội và doanh nghiệp.
Cụ thể, VPA đề nghị Đại sứ quán UAE tại Việt Nam xem xét, yêu cầu các cơ quan chức năng liên quan của UAE và Dubai nói riêng có biện pháp xử lý sự việc, hỗ trợ thu hồi tiền hàng về cho người bán theo đúng điều khoản thanh toán hợp đồng D/P.
“Sự việc này phải được giải quyết sớm để một mặt giúp thu hồi tiền hàng cho 4 doanh nghiệp Việt Nam nhưng quan trọng hơn để kịp thời ngăn chặn các trường hợp tương tự khác xảy tiếp tục xảy ra mà ngay trước mắt là 01 container hoa hồi dự kiến sẽ cập cảng Jebel Ali ngày 26/7/2023”, đại diện VPA đề nghị.
Nhằm giảm tổn thất của doanh nghiệp, VPA đề nghị Đại sứ UAE tại Việt Nam khẩn trương yêu cầu các cơ quan chức năng tại UAE, các cơ quan thực thi pháp luật hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam và các cơ quan liên quan của Việt Nam tại UAE. Cụ thể, yêu cầu cảng vụ Jebel Ali Port Authority tại UAE giữ lại lô hàng hoa hồi trị giá 126.300 USD và không cho lấy hàng ra khỏi cảng. Yêu cầu cảnh sát Dubai - Local Police Office In Jebel mở chuyên án điều tra để bắt giữ người mua, điều tra và trả lại 4 lô hàng đã bị lấy trước đó cho các doanh nghiệp và giúp thu hồi số tiền hàng cho doanh nghiệp Việt Nam. Đồng thời sớm có biện pháp tạm giữ người đến nhận lô hàng hoa hồi theo lịch trình sẽ đến cảng vào ngày 26/7/2023 để điều tra; yêu cầu hãng tàu tại Dubai phối hợp hỗ trợ với Cảng vụ Jebel Ali và cảnh sát để tạm giữ lô hàng dự kiến đến cảng vào ngày 26/7 và không cho phép lấy hàng. Đồng thời yêu cầu Ngân hàng Trung ương Dubai - UAE xem xét, giám sát thanh tra ngân hàng Ajman Bank PJSC là bên liên đới phải chịu trách nhiệm thu tiền hàng về cho doanh nghiệp Việt Nam theo đúng điều khoản thanh toán D/P.
Ngăn chặn các vụ việc tương tự, hạn chế tổn thất cho doanh nghiệp xuất khẩu
Theo VPA, đến thời điểm này có thể nói rằng vai trò can thiệp kịp thời của các Bộ, ban, ngành rất quan trọng, trong đó Đại sứ quán Việt Nam tại Dubai, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã gửi công hàm; Thương vụ Việt Nam tại UAE đến làm việc trực tiếp và các cơ quan liên quan của UAE đã tiếp nhận thông tin.
Tuy nhiên, để có sự vào cuộc thực sự của các cơ quan thực thi pháp luật của UAE, VPA cho rằng cần sự tác động và can thiệp hơn nữa như Bộ Ngoại giao, Đại sứ và Ngân hàng Nhà nước vì tính chất giao dịch nghiêm trọng có sự tham gia của ngân hàng Ajman, là ngân hàng chịu trách nhiệm nhờ thu với đối tác ngân hàng Việt Nam. Toàn bộ chứng từ gốc của lô hàng được ngân hàng Việt Nam gửi đến ngân hàng Ajman, được phát thành công cho ngân hàng và không rõ vì sao ngân hàng đã làm thất lạc bộ chứng từ đến tay người mua trong khi không hoàn thành nghiệp vụ thanh toán D/P với đối tác ngân hàng Việt Nam của người bán. Khi bị các ngân hàng Việt Nam truy vấn và yêu cầu cung cấp thông tin thì ngân hàng Ajman không tích cực hợp tác, không phản hồi thông tin và yêu cầu của ngân hàng Việt Nam.
“Do tính chất vụ việc tinh vi, nghiêm trọng, có sự liên đới trách nhiệm của cùng một người mua với cùng một ngân hàng Ajman thực hiện nghiệp vụ nhờ thu D/P đồng thời với tất cả các giao dịch với các ngân hàng Việt Nam nên nếu không nhận được sự xem xét, hỗ trợ, cùng phối hợp để có tác động hơn nữa ở cấp chính phủ gồm Đại sứ, Bộ Ngoại giao, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công Thương thì chắc chắn Hiệp hội và các doanh nghiệp xuất khẩu cùng với các ngân hàng Việt Nam riêng lẻ khó có khả năng lấy lại được gần 400 ngàn USD giá trị lô hàng đã bị mất”, VPA nhấn mạnh.
Để ngăn chặn các vụ việc tương tự có thể tiếp tục xảy ra, rất cần sự quan tâm, phối hợp kịp thời, chặt chẽ giữa các Bộ, ban, ngành nhằm hỗ trợ doanh nghiệp hạn chế được tổn thất.
